Bên trong nhà máy Azovstal sau khi lực lượng Nga tiếp quản

“Họ bị đẩy lùi từng mét. Giao tranh từng diễn ra ở đây, với pháo binh và không quân tập kích liên tục”, Artyom, dân quân ly khai Ukraine thân Nga, cho biết khi hộ tống các phóng viên vào bên trong nhà máy Azovstal.

Theo Artyom, lực lượng Nga đã sử dụng nhiều loại hỏa lực, từ súng máy, súng phóng lựu tự động AGS và pháo phòng không, để chế áp vị trí đối phương, buộc binh sĩ Ukraine rút sâu vào trong hầm ngầm bên dưới nhà máy.

Bên trong nhà máy Azovstal sau khi lực lượng Nga tiếp quản

Nhiều khối bê tông, sắt thép và vỏ đạn nằm la liệt trong các đường hầm của nhà máy Azovstal. Lực lượng Ukraine cố thủ trong nhà máy di chuyển trong các đường ống thép, còn hầm ngầm có nhiều vị trí phục kích, cũng như khu vực nghỉ ngơi cho binh sĩ.

“Các tay súng Tiểu đoàn Azov kích nổ nhiều khu vực cầu thang, khiến binh sĩ Nga và dân quân Donetsk không thể bí mật tiếp cận vị trí của họ. Mọi thứ đều bị gài mìn. Trước khi ra hàng, lực lượng Azov đã phá hủy mọi thiết bị điện tử như laptop và điện thoại di động”, Artyom nói, thêm rằng lực lượng Nga vẫn tiến quân chậm rãi và cẩn trọng bên trong hệ thống đường hầm với tổng chiều dài hàng trăm km bên dưới nhà máy Azovstal.

Bộ Quốc phòng Nga hôm 20/5 thông báo toàn bộ 2.439 thành viên Tiểu đoàn Azov và binh sĩ Ukraine cố thủ trong nhà máy Azovstal đã đầu hàng và “nhiệm vụ giải phóng thành phố Mariupol đã hoàn tất”. Chỉ huy Tiểu đoàn Azov được đưa khỏi Mariupol trên một thiết giáp đặc biệt “do bị dân địa phương căm ghét và muốn trả thù vì nhiều hành vi tàn bạo”, Bộ Quốc phòng Nga cho hay nhưng không tiết lộ tên người này.

Denys Prokopenko, người tự nhận là chỉ huy Tiểu đoàn Azov tại nhà máy Azovstal, trước đó thông báo đã được cấp trên ra lệnh “ngừng phòng thủ tại thành phố Mariupol và cứu mạng các binh sĩ đồn trú tại đây”.

Sau khi hạ vũ khí đầu hàng, phần lớn binh sĩ Ukraine tại nhà máy Azovstal được đưa tới trại giam do Nga kiểm soát ở thị trấn Yelenovka, ngoại ô thành phố Donetsk. Thương binh được chuyển tới điều trị tại một bệnh viện ở khu vực do lực lượng của Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng kiểm soát.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết thỏa thuận dẫn đến việc binh sĩ Ukraine tại Azovstal đầu hàng có sự tham gia của các tổ chức quốc tế đóng vai trò trung gian, trong đó có Liên Hợp Quốc và Chữ Thập đỏ Quốc tế. Phía Ukraine hy vọng họ sẽ được trao trả trong một cuộc trao đổi tù binh, song nhiều nghị sĩ tại Hạ viện Nga cho rằng nên xét xử những người này với tội danh “khủng bố”.

Giới chuyên gia phương Tây nhận định cứ điểm Azovstal thất thủ đánh dấu việc Nga kiểm soát hoàn toàn Mariupol, cột mốc quan trọng trong chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Đây được coi là một trong những chiến thắng cụ thể nhất của lực lượng Nga từ đầu chiến dịch đến nay.

Kiểm soát Mariupol giúp Nga thiết lập hành lang trên bộ từ bán đảo Crimea tới Donbass, đồng thời rút bớt lực lượng vây hãm nhà máy Azovstal để chuyển sang hoạt động tại các khu vực khác tại chiến trường miền đông Ukraine.