Nước Đông Phi tức giận về video người Trung Quốc thuê trẻ nói lời miệt thị

BBC hồi đầu tuần công bố một phóng sự điều tra về video do công dân Trung Quốc Lu Ke quay nhóm trẻ em châu Phi lặp lại cụm từ bằng tiếng Trung: “Tôi là quỷ đen, chỉ số IQ thấp”. Lu Ke được cho là quay hàng trăm video mỗi ngày để bán.

Các em bé da màu đã hát và nói các cụm từ tiếng Trung mà không biết ý nghĩa để nhận thù lao 0,5 USD một ngày. Video từng gây phẫn nộ khắp thế giới năm 2020 khi được đăng lên mạng nhưng lúc đó chưa xác định được địa điểm quay.

Phóng sự của BBC lần ra vị trí quay video ở Njewa, một quận ở thủ đô Lilongwe của Malawi, quốc gia Đông Phi hơn 19 triệu dân giáp với Mozambique. Ngoại trưởng Malawi Nancy Tembo cho hay “cảm thấy ghê tởm, không được tôn trọng và vô cùng đau lòng” về video.

Phó phát ngôn viên cảnh sát quốc gia Malawi Harry Namwaza cho biết cảnh sát ghi nhận vấn đề lợi dụng trẻ em trong video và đang mở cuộc điều tra.

Trong chuyến thăm Malawi hôm 14/6, Ngô Bằng, Vụ trưởng Vụ châu Phi thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho hay đã nhất trí với Ngoại trưởng Malawi rằng cả hai nước sẽ không khoan nhượng với nạn phân biệt chủng tộc.

“Trung Quốc đã trấn áp nhiều hoạt động trực tuyến trái phép những năm qua”, ông Ngô nói. “Chúng tôi sẽ tiếp tục trấn áp những video mang tính phân biệt chủng tộc tương tự trong tương lai”.

Ông Ngô đang trong khuôn khổ chuyến công du châu Phi gồm Nam Phi, Malawi, Tanzania, Senegal, Burkina Faso và Togo để thúc đẩy quan hệ hợp tác với các nước trong khu vực.

Bary Sautman, nhà khoa học chính trị tại Đại học Bách khoa Hong Kong, đánh giá “mọi hoạt động sản xuất video liên quan tới việc người trong video được trả tiền để nói câu mà họ không hiểu đều tiềm ẩn nguy cơ đạo đức, có thể bao gồm kích động phân biệt chủng tộc”.

Sautman cho hay luật hình sự Trung Quốc có quy định hình phạt với tội kích động phân biệt chủng tộc trong lời nói hay sản phẩm xuất bản. Một số người dân tộc Hán từng bị phạt tù vì phân biệt đối xử với người dân tộc thiểu số trong nước.

Các quốc gia trên thế giới đều có nghĩa vụ nghiêm cấm hành vi này theo Công ước Liên Hợp Quốc về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc, Sautman cho hay. Ông cũng lưu ý rằng dịch vụ thuê người châu Phi nói các câu tiếng Trung không quá phát triển.

“Đa số không liên quan tới phân biệt chủng tộc. Thường là họ thuê trẻ em châu Phi nói lời chúc mừng sinh nhật hay chúc phúc bằng tiếng Trung để gửi tới khách hàng ở Trung Quốc”, ông nói.

“Video quay ở Malawi là video phân biệt chủng tộc đầu tiên tôi biết. Nhưng có thể còn nhiều video nữa do dân số Trung Quốc quá lớn”.

Heidi Haugen, giáo sư môn Trung Quốc học tại Khoa nghiên cứu văn hóa và ngôn ngữ phương Đông tại Đại học Olso, Na Uy, cho rằng giới chức Trung Quốc chưa nỗ lực hết sức để xử lý các video dạng này, dù đã biết về chúng từ nhiều năm trước. Các video chỉ bị cấm trên một số nền tảng nhưng lại mọc lên ở nền tảng khác.

Haugen nhận định Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã hành động đúng khi nghiêm túc nhìn nhận vấn đề vào thời điểm này, khi các video đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hình ảnh của Bắc Kinh ở nước ngoài.

“Đa số người Trung Quốc không tương tác với người da màu, khiến họ khó xác định và ngăn chặn các video phân biệt chủng tộc. Những video này cũng ảnh hưởng tới quan hệ của người Trung Quốc với bạn bè, đối tác làm ăn hay thành viên gia đình người da màu”, Haugen nói.

“Chỉ kiểm duyệt nội dung không đủ để thay đổi cái nhìn của mọi người về châu Phi. Người ta thường nhìn nhận châu Phi là nơi đói nghèo, nhiều động vật hoang dã. Nhiều người Trung Quốc không coi người châu Phi là kiến trúc sư, nhà khoa học hay nhà quản lý”, ông nói thêm. “Cần kể thêm nhiều câu chuyện về họ để người khác không giữ cái nhìn lệch lạc về châu Phi và người dân châu Phi. Các nhà báo và nhà văn Trung Quốc có thể kể lại những câu chuyện tốt đẹp về châu Phi nhờ tiếp cận nguồn tài liệu thích hợp”.