Hoài nghi về tuyên bố phản công Kherson của Ukraine

Quân đội Ukraine cuối tháng 5 mở một đợt tấn công quy mô nhỏ vào tỉnh miền nam Kherson, nơi Nga kiểm soát từ đầu chiến sự, khẳng định đã gây tổn thất và “buộc đối phương phòng ngự tại các vị trí bất lợi”. Trong những tháng sau đó, Kiev liên tục tuyên bố sẽ tái chiếm Kherson trong chiến dịch phản công quy mô lớn có khả năng thay đổi cục diện chiến trường.

Đòn phản công này diễn ra thế nào tới nay vẫn là một bí ẩn. Quân đội Ukraine đã tập kích nhiều kho đạn, sở chỉ huy và cầu chiến lược ở tỉnh Kherson bằng pháo phản lực HIMARS, nhưng chưa có bất cứ động thái điều chuyển lực lượng bộ binh nào. Trong khi đó, Nga đang rút bớt quân từ vùng Donbass xuống củng cố lực lượng phòng thủ tại miền nam Ukraine.

Giới chức Ukraine nhiều lần khẳng định kết cục chiến sự sẽ được quyết định ở mặt trận miền nam, đồng thời ám chỉ hàng loạt vụ nổ tại các căn cứ ở hậu phương Nga là dấu hiệu cho thấy cuộc phản công đã bắt đầu.

Vẫn còn nhiều nghi vấn về khả năng chiến dịch này được tiến hành, dù Ukraine đã tiếp nhận lượng vũ khí viện trợ trị giá hàng tỷ USD từ Mỹ và các đồng minh châu Âu. Pháo phản lực HIMARS bắn phá nhiều vị trí của Nga tại Kherson, nhưng quân đội Nga cũng đáp trả dữ dội bằng nhiều loại hỏa lực, dẫn tới tình thế giằng co, khi bộ binh hai bên chủ yếu củng cố vị trí phòng thủ và trú ẩn, thay vì tiến quân.

Thành phố Kherson, thủ phủ của tỉnh cùng tên, là cửa ngõ để lực lượng Nga tiến về hướng tây và nhắm tới thành phố cảng trọng yếu Odessa. Quân đội Nga kiểm soát Kherson ngay từ những ngày đầu chiến sự, nhưng chưa thể mở rộng đà tiến sang phía tây vì sức kháng cự của Ukraine.

Điều này giúp Ukraine giữ vững Odessa và nhiều cảng giáp Biển Đen, cho phép nước này tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc và mang lại nguồn thu kinh tế trọng yếu.

Dù vậy, những tuyên bố công khai về chiến dịch phản công nhưng không đi kèm với động thái thực tế trên chiến trường của Ukraine khiến giới chuyên gia quân sự cảm thấy bối rối.

“Tại sao họ liên tục phát thông điệp công khai về phản kích ở Kherson? Tôi không biết, điều này thật sự khó hiểu. Liệu đây có phải đòn gió của Kiev nhằm làm Moskva rối trí? Hay là dấu hiệu cho thấy Ukraine không có đủ hỏa lực để đẩy lùi quân đội Nga khỏi Kherson và cuộc chiến sẽ tiếp tục kéo dài?”, Konrad Muzyka, giám đốc công ty tư vấn quốc phòng Rochan Consulting trụ sở tại Ba Lan, nói.

Muzyka cho rằng những động thái của lãnh đạo Ukraine rất không hợp lý về mặt quân sự, bởi họ đã tạo điều kiện cho Nga củng cố lực lượng phòng thủ ở miền nam. “Các chỉ huy quân đội Ukraine sẽ muốn đối đầu với 7 đơn vị chiến thuật cấp tiểu đoàn (BTG) được Nga triển khai ở miền bắc Kherson cách đây một tháng, thay vì 15-20 BTG như hiện nay”, ông nói.

Sử dụng những vũ khí có độ chính xác cao như HIMARS, lực lượng Ukraine đã tấn công ba cây cầu bắc qua sông Dnieper, cản trở tuyến tiếp tế quan trọng của Moskva cho thành phố Kherson, nhưng Ukraine không có động thái tiến quân đáng kể nào sau các đòn tập kích bằng HIMARS.

Bộ binh Ukraine gần như không thể di chuyển, trong bối cảnh các binh sĩ liên tục phải ẩn nấp trong hầm hào để tránh hỏa lực pháo binh Nga.

Bộ tư lệnh Quân khu miền Nam quân đội Ukraine tuyên bố đã giành lại hàng chục ngôi làng ở phía bắc Kherson, nhưng đây là khu vực mà lực lượng Nga gần như không hiện diện. Giới phân tích cho rằng tấn công phần còn lại của tỉnh Kherson sẽ khó khăn hơn rất nhiều.

Đánh bật đối phương khỏi vị trí phòng thủ kiên cố là một trong những thách thức lớn nhất với hai bên trong chiến sự Ukraine. Mũi tiến công của Nga nhằm vào Kiev hồi đầu chiến sự cho thấy triển khai binh lực đến mục tiêu mà không thể “làm mềm” phòng tuyến đối phương bằng hỏa lực sẽ chỉ dẫn tới tổn thất nặng về binh lực và khí tài.

Quân đội Nga từng phải sử dụng hỏa lực pháo binh áp đảo để làm mềm chiến trường, mở đường cho bộ binh tiến quân trong giai đoạn giao tranh ở tỉnh miền đông Lugansk.

Các chỉ huy và giới phân tích quân sự Ukraine cho biết bất kỳ nỗ lực tiến quân nào của Kiev cũng đòi hỏi tập trung nhiều lực lượng và khí tài hơn những gì họ có ở Kherson lúc này.

Giới chuyên gia hoài nghi về khả năng Ukraine điều động được đủ binh sĩ và vũ khí hạng nặng để phục vụ mục đích “làm mềm chiến trường” trong chiến dịch phản công ở Kherson.

Mykola Bielieskov, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine, cho rằng nước này sẽ không sớm tiến hành chiến dịch phản công như tuyên bố vì “thiếu khí tài hạng nặng”.

“Kiev nhiều khả năng sẽ chậm rãi pháo kích các vị trí của lực lượng Nga để Moskva thấy rằng họ không thể giữ miền nam Ukraine. Nga cũng có thể phạm sai lầm khi tái triển khai quân đến Kherson, dẫn đến nhu cầu hậu cần lớn hơn và dễ bị tập kích hơn”, ông nói.

Bielieskov cho rằng việc buộc quân đội Nga điều chỉnh trọng tâm tác chiến và tái điều động lực lượng tới miền nam là thành tựu đáng kể của quân đội Ukraine. “Điều này không làm nên chiến dịch phản công lớn mà Kiev tuyên bố, nhưng đây là lần đầu Nga phải điều chỉnh kế hoạch tác chiến để phản ứng với hành động của Ukraine. Trước đây, họ nắm hoàn toàn quyền quyết định chiến trường”, ông nêu quan điểm.