Cổ phiếu phòng thủ lại được chú ý

Sau những cú giảm sâu, thị trường chứng khoán vẫn thường có những cú hồi phục ngắn để chờ những tín hiệu, thông tin mới. Tuy vậy, trong bối cảnh thị trường bao trùm bởi nhiều yếu tố kém khả quan, nhất là khi lạm phát và việc tăng lãi suất điều hành thì nhóm cổ phiếu phòng thủ (defensive stock) dần được giới đầu tư dành sự quan tâm đặc biệt.

Cổ phiếu phòng thủ thường được nhà đầu tư lựa chọn trong thời gian thị trường biến động. Tuy nhiên ở những giai đoạn sau khi thị trường hồi phục, doanh nghiệp mở rộng kinh doanh, chúng có xu hướng ít biến động hơn do tính hấp dẫn, chịu rủi ro không cao.

Đặc điểm của cổ phiếu phòng thủ

Trong một talkshow vào hồi tháng 6, khi được hỏi về triển vọng của các ngành trong những tháng cuối năm, bà Trần Khánh Hiền, Giám đốc Khối Phân tích, Chứng khoán VNDirect cho biết một trong những nhóm ngành sẽ có sự tăng trưởng vượt trội là nhóm cổ phiếu có tính chất phòng thủ (điện nước, phân phối gas, bảo hiểm).

Theo vị chuyên gia, cổ phiếu phòng thủ là cổ phiếu của các doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực dù bất kỳ chu kỳ kinh tế lên hay xuống thì vẫn chịu ít biến động nhất. Một số đặc điểm nhận diện các cổ phiếu này đó là sử dụng tỷ lệ đòn bẩy thấp do có dòng tiền dồi dào ổn định, có lịch sử chi trả cổ tức ổn định. Cùng với đó, beta (hệ số tương quan giữa biến động giá và chỉ số chung) của các cổ phiếu này thấp hơn so với trung bình toàn thị trường. Đơn cử như nhóm ngành điện và nước.

Tính phòng thủ về mặt kết quả kinh doanh thể hiện rõ nhất ở nhóm ngành cấp nước. Doanh thu và lợi nhuận của Biwase ( BWE ) đều tăng trưởng trong 5 năm gần đây (2017-2021). Đối với Nước Thủ Dầu Một ( TDM ), lợi nhuận sụt giảm vào năm 2020 do giảm nguồn thu tài chính, song doanh nghiệp đã nhanh chóng quay lại đà tăng trưởng sau đó vào 2021.

Đơn vị: Tỷ đồng.

Đơn vị: Tỷ đồng.

Nhóm phòng thủ cũng bao gồm các công ty dược phẩm và nhà sản xuất thiết bị y tế. Trong mọi nền kinh tế như thế nào thì nhu cầu chăm sóc sức khỏe vẫn luôn hiện hữu và xuyên suốt. Vừa qua trong đại dịch Covid-19, nhiều lĩnh vực kinh tế bị ảnh hưởng, suy thoái nhưng ngành dược – y tế vẫn là lĩnh vực duy trì ổn định và phát triển. Doanh thu lợi nhuận của một số đại diện trong ngành như Dược Hậu Giang ( HoSE:DHG ), Traphaco ( HoSE:TRA ) hay Domesco ( HoSE:DMC ) đều đi ngang hoặc tăng trưởng nhẹ trong giai đoạn 5 năm gần đây.

Đơn vị: Tỷ đồng.

Nhiều yếu tố làm “lung lay” tính phòng thủ

Tuy nhiên, không phải cứ bất cứ doanh nghiệp nào thuộc các nhóm trên đều mang tính phòng thủ. Điều bắt buộc là các doanh nghiệp đó phải có mô hình kinh doanh ổn định, có tỷ lệ thâm dụng vốn thấp và tỷ lệ sử dụng đòn bẩy thấp. Trên thế giới, cổ phiếu phòng thủ thuộc về những công ty lâu đời như P&G (Procter & Gamble), Coca-Cola, Johnson & Johnson… nhờ vào dòng tiền chảy vào doanh nghiệp mạnh, khả năng vượt qua thách thức thị trường cao. Nhiều nhà đầu tư ưa chuộng những cổ phiếu này do tiềm năng lợi nhuận dài và rủi ro thấp hơn so với những loại khác.

Một điều cần lưu ý là hiện nay nhiều doanh nghiệp thuộc nhóm ngành phòng thủ lại đang sở hữu các yếu tố khó đoán định, làm ảnh hưởng tính bền, tính phòng thủ vốn có của mình.

Ví dụ như một số doanh nghiệp điện thường chịu tác động của yếu tố biến động tỷ giá, ảnh hưởng đến lợi nhuận. Với nhiệt điện khí, giá cả nhiên liệu phục vụ sản xuất (như khí đốt hay than) lên cao như năm nay khiến hiệu quả kinh doanh cũng bị tác động không ít.

Giá nhiên liệu tăng cao ảnh hưởng đến các doanh nghiệp nhiệt điện khí và nhiệt điện than.

Bên cạnh đó, việc năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) phát triển quá nhanh trong những năm gần đây đã dẫn đến tình trạng dư thừa nguồn cung, kéo theo bức tranh tiêu thụ của ngành điện đang có những xáo trộn.

Ở mảng dược phẩm, sự cạnh tranh ngày càng tăng từ những loại thuốc mới và sự không chắc chắn về quy định giá thuốc cũng có thể làm giảm tính ổn định của doanh nghiệp.

Cổ phiếu ngành phòng thủ vững vàng trước nhịp điều chỉnh sâu

Về yếu tố thị trường, nhiều cổ phiếu đã thể hiện rõ nét tính chất phòng thủ của mình trong giai đoạn gần đây, khi VN-Index bất ngờ sụt giảm một cách mạnh mẽ từ đầu tháng 9. Chẳng hạn như trong các phiên 7/9, 19/9 và 3/10 vừa qua, VN-Index giảm lần lượt 34 điểm (2,7%) và 29 điểm (2,3%) gần 46 điểm (4,0%) với hàng loạt mã giảm sâu.

Trên thực tế, đà hồi phục của thị trường trong tháng 7 và 8 đã bị chững lại từ cuối kỳ nghỉ lễ và chứng khoán bắt đầu lao dốc trong suốt tháng 9, kéo dài sang đầu tháng 10. VN-Index – chỉ số đại diện thị trường chung – giảm 11,6% trong tháng 9 và 13,76% kể từ đầu tháng 9 đến hết phiên 5/10, dừng ở 1.104 điểm.

Đồng thời đó, hàng loạt cổ phiếu thuộc ngành ngân hàng, chứng khoán, dầu khí… giảm 15-25%, thậm chí nhiều cổ phiếu bất động sản còn giảm đến 25-30% chỉ sau hơn 1 tháng ngắn ngủi (5/9-5/10). Đa số cổ phiếu đã quay lại vùng đáy lập vào tháng 6 hoặc đang tìm đáy mới.

Mặc dù vậy, nhiều cổ phiếu ngành phòng thủ lại giảm giá “nhẹ” hơn thị trường, một vài mã thậm chí còn tăng giá.

Cổ phiếu NT2 của Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2 ghi nhận mức tăng gần 2% trong giai đoạn (5/9-5/10), bất chấp có 3 phiên giảm sàn 28-29/9 và 3/10. Khối lượng khớp lệnh ở NT2 đạt bình quân 2,3 triệu cổ phiếu mỗi phiên. Ngoài ra, mặt bằng chung các cổ phiếu ngành điện đều có mức giảm thấp hơn so với thị trường chung (-13,76%) như SJD (-5%), QTP (-10%), HND (-4%), VSH (-10%), TMP (-7%), PPC (-9%)…

Bên cạnh nhóm điện, cổ phiếu ngành nước cũng đang vững chãi trước cơn sóng dữ. BWE và TDM chỉ giảm 6-7% trong hơn 1 tháng qua. Khối lượng giao dịch mỗi phiên ở BWE và TDM trong tháng qua dao động 200.000-300.000 cổ phiếu.

Về phần nhóm dược phẩm, TRA của Traphaco gây ấn tượng với việc đi ngược số đông và tăng 10%. Tuy nhiên thanh khoản ở mã này thấp, khối lượng giao dịch bình quân mỗi phiên chưa đến 8.000 cổ phiếu. Trong khi đó, DHG của Dược Hậu Giang và DMC của Domesco cùng giảm 7%.

Tất nhiên như đã đề cập phía trên, không phải bất kỳ doanh nghiệp thuộc ngành phòng thủ đều có tính chất phòng thủ. Song, không thể phủ nhận rằng nhiều cổ phiếu trong ngành đã diễn biến “tốt” hơn khi thị trường chung khi bất ngờ xuất hiện nhịp giảm sâu.

Cổ phiếu phòng thủ có tiềm năng ra sao?

Ông Hoàng Công Tuấn, Kinh tế trưởng Chứng khoán MB (MBS), cho biết 2 nhóm ngành điện và nước cung cấp những sản phẩm thiết yếu cho người dân, có thể tăng trưởng trong nhiều năm tiếp theo. Khi nắm giữ cổ phiếu các doanh nghiệp này, nhà đầu tư sẽ nhận thấy những biến động ngắn hạn của thị trường sẽ nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Thị trường chứng khoán Việt Nam đang gặp nhiều biến động kể từ đầu năm thì một số cổ phiếu thuộc 2 nhóm ngành này lại đang “lội ngược dòng” với thị giá tăng mạnh trong 6 tháng đầu năm.

Theo báo cáo cập nhật ngành điện mới đây của SSI Research, nhu cầu điện năng trên toàn quốc ghi nhận mức tăng trưởng 14,7% so với cùng kỳ trong tháng 8 và 6,5% so với cùng kỳ trong 8 tháng đầu năm 2022, cao hơn nhiều so với mức tăng 3,8% trong 6 tháng đầu năm 2022.

Tăng trưởng nhu cầu điện năng trong tháng 8 phản ánh mức cơ sở so sánh thấp trong nửa cuối năm 2021 và đồng thời cũng dẫn dắt bởi mức tăng trưởng 15,6% so với cùng kỳ của chỉ số sản xuất công nghiệp trong tháng 8 (tăng 9,4% so với cùng kỳ trong 8 tháng đầu năm). SSI Research dự báo nhu cầu điện trên toàn quốc năm 2022 có thể tăng 8% so với cùng kỳ.

Báo cáo cũng cho biết hiện tượng La Nina kéo dài khoảng 30 tháng nếu tính tới cuối năm 2022 và tương đương với thống kê trong giai đoạn 1950-2019. Trong trường hợp điều kiện thủy văn kém thuận lợi và giá khí điều chỉnh vào năm 2023, các nhà máy nhiệt điện, đặc biệt là nhiệt điện khí có thể được huy động cao hơn.

Mặt khác, tại báo cáo triển vọng cổ phiếu ngành nước cập nhật tháng 8, Công ty Chứng khoán Bản Việt (VCSC) đánh giá rằng nhu cầu nước công nghiệp của Bình Dương sẽ cải thiện nhờ mảng sản xuất công nghiệp phát triển nhanh chóng khi các khu công nghiệp (KCN) mới sắp được đưa vào hoạt động giai đoạn 2022-2025. Hai KCN mới là KCN VSIP III tại huyện Tân Uyên (1.000 ha) và KCN Cây Trường (1.000 ha) tại huyện Bàu Bàng. Bên cạnh đó, tỉnh Bình Dương đang trên đà phục hồi khi ảnh hưởng của Covid-19 giảm dần, dẫn đến tiêu thụ nước có khả năng phục hồi.

Trong dài hạn, VCSC nhận định nhu cầu nước dân dụng tại Bình Dương sẽ tăng nhờ tăng dân số và tái định cư – đặc biệt tại các khu vực ngoại thành TP. HCM như Dĩ An. Gần đây, dự án Vành đai 3 dài 70 km kết nối TP HCM, Đồng Nai, Long An và Bình Dương đã nhận được phê duyệt đầu tư từ Quốc hội. Dự án này dự kiến khởi công từ giữa năm 2023 và sẽ đưa vào hoạt động trong năm 2026. Do vậy, các dự án hạ tầng như Vành đai 3 sẽ giúp giảm tình trạng tắc nghẽn giao thông, tiết kiệm thời gian di chuyển liên tỉnh và hỗ trợ dân nhập cư vào tỉnh Bình Dương.

Các chuyên gia duy trì dự báo sản lượng nước thương phẩm của Biwase sẽ tăng trưởng 12%-17% trong giai đoạn 2023-2026 so với mức tăng trưởng trung bình trước dịch Covid-19 là 17%/năm.

VCSC cũng kỳ vọng sản lượng nước thương phẩm của Nước Thủ Dầu Một sẽ tăng trưởng 12%-18% trong giai đoạn 5 năm tiếp theo so với mức tăng trưởng trung bình trước dịch Covid-19 là 31%/năm. Tiềm năng tăng trưởng được dự báo nhờ vào kỳ vọng tăng tốc đầu tư vào nhà máy cấp nước Bàu Bàng sẽ giúp tăng gấp đôi công suất của doanh nghiệp này trong 5 năm tới.