Lý do Nga quyết chiếm pháo đài Ugledar

Bộ Quốc phòng Nga cuối tháng 1 tuyên bố các đơn vị thuộc cánh quân Đông đã “chiếm nhiều vị trí thuận lợi và gây thiệt hại với Lữ đoàn xe tăng số 1 Ukraine gần thành phố Ugledar”. Denis Pushilin, người đứng đầu chính quyền tỉnh Donetsk do Moskva bổ nhiệm, cùng ngày thông báo lực lượng Nga đã vào vị trí tiến công ở phía đông Ugledar, bắt đầu chiến dịch tấn công thành phố này.

Hải quân đánh bộ thuộc Hạm đội Thái Bình Dương của Nga và đặc nhiệm thuộc Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng từng mở chiến dịch tiến công Ugledar từ hôm 24/1 và giành một số lợi thế, nhưng không mở rộng được vùng kiểm soát của Moskva tại khu vực này.

Lý do Nga quyết chiếm ‘pháo đài’ Ugledar

Ugledar, thành phố với khoảng 15.000 dân trước chiến sự, nằm cách Bakhmut khoảng 150 km về phía nam. Quan chức DPR nhận định kiểm soát Ugledar sẽ giúp lực lượng Nga chọc thủng phòng tuyến then chốt của Ukraine tại tỉnh Donetsk, thay đổi cán cân sức mạnh trong khu vực và cải thiện khả năng phòng thủ thành phố Melitopol gần đó.

Khác với các thành phố thông thường, Ugledar không có những căn nhà biệt lập, mà chủ yếu là các tòa chung cư nhiều tầng được xây dựng từ những năm 1960. Điều này khiến nó được coi là một “pháo đài thu gọn”, nhờ chênh lệch độ cao với khu vực xung quanh và các tòa nhà cao tới 27 mét có thể được gia cố để làm lô cốt.

Những yếu tố này khiến Ugledar trở thành mắt xích quan trọng trong phòng tuyến Ukraine ở tây nam Donetsk, cho phép lực lượng nước này kiểm soát khu vực rộng lớn xung quanh, ngăn các đơn vị Nga thọc sườn các thành phố Marinka, Kurakhovo và Avdeevka, cũng như không thể dùng tuyến đường sắt Donetsk – Volnovakha cho mục đích quân sự.

Quân đội Nga từng hai lần tấn công Ugledar nhưng không thành công. Tiền tuyến hiện nay được hình thành từ tháng 3/2022, sau khi dân quân DPR chọc thủng phòng tuyến Ukraine ở Volnovakha và Granitnoye để hội quân với mũi tiến công của Nga từ bán đảo Crimea.

Các đơn vị Nga và DPR vây hãm thành công Mariupol, đồng thời thiết lập được hành lang đường bộ nối Crimea với tỉnh Rostov ở Nga. Tuy nhiên, trận vây hãm Mariupol kéo dài nhiều tháng đã cầm chân lực lượng Nga, khiến họ không kịp tận dụng đà tiến quân để chiếm Ugledar và Velikaya Novoselka.

Trong gần một năm qua, khu vực này thường chứng kiến các trận đấu pháo và giao tranh chiến hào, không bên nào giành được lợi thế đáng kể.

Ngày 22/6/2022, quân đội Ukraine mở cuộc phản công ở phía nam Ugledar, tận dụng lợi thế điểm cao để giành lại làng Pavlovka. Họ không tiến quân được xa hơn, nhưng cuộc phản kích đã mở đầu nhiều tháng giành giật từng vị trí cố thủ, khiến cả hai bên chịu thương vong nặng nề.

Tình hình chỉ thay đổi vào cuối tháng 10/2022, khi quân đội Nga tìm cách giành lại làng Pavlovka. Cuộc tấn công giúp Nga tái kiểm soát chiến trường, nhưng địa hình bùn đất lầy lội khiến họ mất nhiều xe thiết giáp và gặp khó khăn trong sơ tán thương binh, bổ sung quân tăng viện.

Lực lượng Nga chiếm được Pavlovka sau khoảng 10 ngày, nhưng không thể tiếp cận Ugledar. Các chỉ huy Nga tại thực địa bị chỉ trích dữ dội vì mở chiến dịch này.

Hai tháng sau, Nga tích lũy đủ lực lượng và tiếp tục mở cuộc tấn công thứ ba vào Ugledar. Aleksandr Khodakovsky, quan chức DPR tham gia chiến dịch, cho biết trinh sát đường không phát hiện binh sĩ Ukraine bị rối loạn trước cuộc tập kích.

Mũi tiến công của Nga xuyên thủng phòng tuyến Ukraine từ hướng đông nam, thông qua một ngôi làng gần Nikolskoye, trong khi phòng tuyến của quân đội Ukraine chủ yếu nhằm đối phó đòn tập kích từ hướng Pavlovka. Sau vài ngày, binh sĩ Nga đã kiểm soát nhiều ngôi làng, cánh đồng ở phía bắc Pavlovka và tiến vào ngoại ô phía đông nam Ugledar.

Bị vây ép mạnh, Ukraine rút lực lượng vào cố thủ trong nội thành Ugledar, sử dụng các tòa chung cư làm cứ điểm kiên cố. Họ biến khu vực mỏ Yuzhno-Donbasskaya số 1 ở đông bắc thành phố thành nơi tập kết lực lượng dự bị cho đòn phản công.

Một số đơn vị thuộc Lữ đoàn tăng số 1, Sư đoàn Hải quân đánh bộ số 35 đã được Ukraine điều tới tăng viện cho Ugledar. Khodakovsky thừa nhận Nga chưa đạt được nhiều tiến bộ rõ rệt, nhưng mũi tấn công Ugledar đã gây hao tổn binh lực dự bị của Ukraine, ngăn họ tăng cường đến điểm nóng Bakhmut và Kreminna, nơi giao tranh dữ dội vẫn tiếp diễn.

Igor Kimakovsky, cố vấn lãnh đạo DPR, cho rằng quân đội Nga sẽ không mở thêm cuộc tấn công lớn nào sau khi giành Ugledar, nhằm đề phòng lực lượng dự bị của Ukraine phản kích.

“Ugledar thất thủ sẽ khiến Kiev mất đi pháo đài kiên cố trong khu vực và phải rút quân về phía bắc, từ bỏ đầu cầu quan trọng với chiến dịch tiến công trục cao tốc Donetsk – Volnovakha và nhiều vị trí thuận lợi cho pháo binh”, ông Kimakovsky nhận định.