Mỹ mất 30 triệu USD sau vụ UAV bị đâm rơi ở Biển Đen

Lầu Năm Góc cho biết một tiêm kích Su-27 Nga đã va chạm và gây hư hại máy bay không người lái (UAV) MQ-9 Reaper trên không phận quốc tế ở Biển Đen trong cuộc chạm trán hôm 14/3, buộc không quân Mỹ điều khiển nó lao xuống biển. Giới chức Nga phủ nhận cáo buộc, cho rằng phi cơ Mỹ cơ động ngoặt gấp và tự rơi sau khi mất lái.

Đây là vụ va chạm trực tiếp đầu tiên giữa lực lượng Nga và Mỹ kể từ khi xung đột bùng phát ở Ukraine hồi tháng 2 năm ngoái. Sự việc không gây ra những cuộc đối đầu trên thực địa tiếp theo, nhưng khiến không quân Mỹ tổn thất ít nhất 30 triệu USD khi chiếc MQ-9 Reaper “biến mất hoàn toàn” trong lòng biển, theo giới chuyên gia quân sự.

MQ-9 Reaper là UAV vũ trang do tập đoàn General Atomics của Mỹ chế tạo cho không quân Mỹ. Định danh “MQ” cho thấy nó là máy bay không người lái đa nhiệm, trong khi “9” là thứ tự của phi cơ trong các dòng UAV của Mỹ.

Đây là dòng UAV tìm-diệt đầu tiên của Mỹ được thiết kế cho hoạt động trinh sát tầm xa ở độ cao lớn. Tư lệnh không quân Mỹ Michael Moseley hồi năm 2006 tuyên bố dòng Reaper đánh dấu bước chuyển đổi nhiệm vụ của UAV, từ chủ yếu trinh sát và do thám đối phương sang tìm kiếm và hủy diệt mục tiêu.

Máy bay dài khoảng 11 m, có sải cánh 20 m và khối lượng rỗng khoảng 2,2 tấn. Phi cơ được trang bị một động cơ tuabin cánh quạt với công suất 950 mã lực, đạt tốc độ hành trình 310 km/h, tầm bay 1.900 km và có thể hoạt động 14-23 giờ liên tục khi trang bị vũ khí.

Máy bay MQ-9 có thể mang tải trọng tối đa 1,7 tấn, với vũ khí gồm tên lửa đối đất AGM-114 Hellfire, bom dẫn đường laser GBU-12 hoặc dẫn đường vệ tinh GBU-38. Máy bay cũng có thể lắp tên lửa đối không AIM-9X hoặc Stinger, nhưng dự án vẫn trong quá trình thử nghiệm và chưa được triển khai trong thực tế.

Hệ thống cảm biến của MQ-9 gồm cụm chỉ thị mục tiêu đa phổ AN/DAS-1 với kênh truyền hình màu, hồng ngoại và bộ chiếu xạ laser, kết hợp với radar AN/APY-8 Lynx II có tính năng quét khẩu độ tổng hợp để tạo ra hình ảnh ba chiều của địa hình và tìm kiếm mục tiêu.

Một tổ hợp Reaper hoàn chỉnh gồm đài điều khiển mặt đất, 4 máy bay MQ-9 và thiết bị thông tin liên lạc. Kíp vận hành máy bay thường gồm phi công, kỹ thuật viên vận hành cảm biến và sĩ quan chỉ huy nhiệm vụ.

Báo cáo của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ cho biết mỗi máy bay Reaper có giá xuất xưởng khoảng 30 triệu USD. Bộ Ngoại giao Mỹ hồi tháng 4/2021 duyệt bán cho Australia 12 chiếc MQ-9 và trang thiết bị đi kèm với giá hơn 1,6 tỷ USD, nhưng thương vụ sau đó bị hủy.

Tổng cộng hơn 300 máy bay MQ-9 Reaper đã được xuất xưởng, trong đó phần lớn nằm trong biên chế không quân Mỹ. Anh, Pháp, Ấn Độ, Italy, Nhật Bản, Hà Lan và Tây Ban Nha cũng đang vận hành một số phiên bản của MQ-9.

Dòng UAV này từng được Mỹ triển khai làm nhiệm vụ trên bầu trời Iraq, Afghanistan và Syria, cùng nhiều khu vực trên khắp thế giới, trong đó có Biển Đen. Bộ tư lệnh châu Âu của Mỹ cho hay vụ va chạm ngày 14/3 là sự cố mới nhất trong “loạt hành động nguy hiểm của phi công Nga khi tương tác với máy bay Mỹ và đồng minh”.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga cáo buộc chiếc Reaper Mỹ đã bay gần biên giới và xâm phạm “khu vực hạn chế” do giới chức Nga thiết lập. Moskva tuyên bố vùng trời rộng lớn xung quanh bán đảo Crimea là “khu vực hạn chế bay”.

Tuy nhiên, luật pháp quốc tế quy định máy bay các nước có thể hoạt động tự do trên vùng trời quốc tế và không quốc gia nào được phép lập “vùng hạn chế” bên ngoài không phận của mình.