Nạn tham nhũng tuyển quân khiến Tổng thống Ukraine tức giận

Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày 11/8 thông báo cách chức toàn bộ quan chức tuyển quân cấp tỉnh của Ukraine sau loạt bê bối tham nhũng và nhận hối lộ. Ông cho rằng việc nhận hối lộ giữa lúc đất nước có chiến sự là hành vi “phản quốc” và hệ thống tuyển quân “cần được vận hành bởi những người hiểu chính xác chiến sự là gì”.

Cuộc điều tra gần đây của chính phủ Ukraine đã phát hiện tình trạng tham nhũng phổ biến tại các trung tâm tuyển quân ở 11 tỉnh. Mức hối lộ ở mỗi nơi khác nhau, nhưng những người trốn tránh nghĩa vụ quân sự thường được yêu cầu chi 6.000 USD để làm giả giấy chứng nhận y tế không đủ điều kiện nhập ngũ.

Nam giới Ukraine từ 18 đến 60 tuổi đã bị cấm rời khỏi đất nước kể từ tháng 2/2022, khi chiến sự với Nga nổ ra. Họ được yêu cầu sẵn sàng nhập ngũ khi có yêu cầu, ngoại trừ những người được miễn nếu có lý do y tế, du học, làm cha đơn thân, có từ ba con trở lên hoặc phải chăm sóc người khuyết tật.

Cuộc điều tra diễn ra sau khi Yevhen Borysov, người đứng đầu trung tâm tuyển quân vùng Odessa, bị cáo buộc nhận hối lộ hơn 5 triệu USD để phê duyệt các trường hợp được miễn nghĩa vụ quân sự. Với các khoản hối lộ 2.000-5.000 USD, Borysov đã giúp hàng trăm và có thể là hàng nghìn thanh niên Ukraine trốn tránh lệnh nhập ngũ.

Hầu hết số tiền nhận hối lộ được Borysov sử dụng để mua căn biệt thự có giá khoảng 4,6 triệu USD ở Tây Ban Nha hồi tháng 12 năm ngoái và đi du lịch nước ngoài, trong đó có quốc gia Đông Phi Seychelles, theo các điều tra viên.

Borysov phủ nhận các cáo buộc. Luật sư bào chữa lập luận rằng người phụ trách tuyển quân này không biết mẹ mình đã mua biệt thự ở Tây Ban Nha. Họ cũng tuyên bố Borysov có thể chứng minh nguồn gốc số tiền cũng như những chiếc xe mới mà ông và gia đình sử dụng.

Khi việc chạy giấy chứng nhận y tế để được miễn nghĩa vụ trở nên quá đắt đỏ, nhiều thanh niên Ukraine tìm đến lựa chọn thay thế là vượt biên sang các nước láng giềng phía tây.

Khoảng 13.600 người đã bị bắt khi cố vượt biên sang các nước láng giềng và khoảng 6.100 người khác bị phát hiện sử dụng giấy tờ giả tại cửa khẩu, theo người phát ngôn lực lượng biên phòng Ukraine Andiry Demchenko. Con số này trong những tháng gần đây giảm xuống bằng 1/3 so với hồi đầu chiến sự.

Một người đàn ông 40 tuổi có tài khoản mạng xã hội là George Ivensiya đã tìm cách vượt biên trái phép vào Romania cuối tháng 7 vì sợ phải nhập ngũ. Ông chia sẻ trên kênh Telegram rằng quá trình vượt biên “khó khăn” và “không dành cho người không đủ sức khỏe”, nhưng không nói chi tiết. Ông nói rằng bản thân không muốn chiến đấu cho chính quyền Ukraine hiện tại vì họ “tham nhũng và không phục vụ lợi ích của người dân”.

Hiện sống cùng vợ ở Cộng hòa Czech, George đang môi giới dịch vụ trốn nghĩa vụ quân sự cho đàn ông Ukraine với giá 1.000 USD. Ông cho biết nhận được khoảng chục tin nhắn mỗi ngày từ những người muốn tìm cách trốn nghĩa vụ.

Những thanh niên trong độ tuổi 18-25, chưa từng nhập ngũ trước đó và là lao động chính của gia đình, sẽ không bị gọi tòng quân, song họ vẫn phải đăng ký với văn phòng tuyển quân địa phương và thông báo về bất kỳ thay đổi nào của họ.

Trong nỗ lực giảm tham nhũng, nghị sĩ Heorhiy Mazurashu đầu tuần này đệ trình dự thảo luật sửa đổi cho phép nam giới từ chối nhập ngũ vì lý do cá nhân hoặc tôn giáo. Ý tưởng này nhằm mục tiêu vừa thu hút những người muốn tình nguyện nhập ngũ, vừa cho phép những người không muốn chiến đấu tìm việc làm giúp phát triển kinh tế.

“Các quan chức nên ngừng hình thức tuyển quân kiểu ráo riết. Điều đó sẽ tạo cơ hội cho kẻ thù bôi nhọ hình ảnh đất nước và tác động tiêu cực đến tình hình kinh tế – xã hội, cũng như tâm lý của người dân”, Mazurashu nói.

Giới quan sát cho rằng vấn đề này một phần do hệ thống tuyển quân của Ukraine chưa được hiện đại hóa, trong đó nhiều sĩ quan muốn hoàn thành chỉ tiêu được giao để thăng tiến. Một sĩ quan tuyển quân ở vùng Vinnystsia bị ghi lại cảnh tranh cãi với mẹ của một người đàn ông khuyết tật được ủy ban y tế cho là đủ điều kiện nhập ngũ, ngay cả khi anh ta phải được bón ăn hàng ngày. Quyết định gọi nhập ngũ người đàn ông này sau đó đã bị hủy.

Lục quân Ukraine cho biết họ có đủ số người đăng ký nhập ngũ cho các đợt huy động hiện tại và tương lai. Người phát ngôn Volodymyr Fito nói rằng Nga đang cố tình lợi dụng tình hình để gieo rắc nỗi sợ hãi cho người dân Ukraine và làm mất uy tín của các văn phòng tuyển quân của Kiev. Fito thêm rằng chính phủ Ukraine lên án bất kỳ hành vi vi phạm nào của quan chức tuyển quân và sẽ điều tra tất cả cáo buộc.

Để giảm số người trốn nghĩa vụ quân sự, ông nói cần chú ý nhiều hơn tới phổ cập thông tin, khiến người dân nhận thức được “sự cần thiết của việc hoàn thành nghĩa vụ quân sự”.

Sasha, 34 tuổi ở Kiev, nói rằng anh đăng ký nghĩa vụ quân sự một tháng trước khi xung đột nổ ra và sẵn sàng chiến đấu nếu được gọi. Vài tháng trước, anh được miễn nhập ngũ vì là lao động thiết yếu. Anh mô tả hệ thống tuyển quân của Ukraine đã lỗi thời, không còn phù hợp với nhu cầu hiện tại.

“Họ nên tập trung vào những người mong muốn được phát triển sự nghiệp trong lực lượng vũ trang”, anh nói.

Sasha lấy ví dụ về người bạn của anh, một bác sĩ phẫu thuật ở Zaporizhzhia và đã nhập ngũ 3-4 tháng, mặc dù “kỹ năng của anh ta có thể được sử dụng tốt hơn ở nơi khác”.

“Nhưng chúng tôi không thể bác bỏ ý tưởng ban bố lệnh tổng động viên, vì chúng tôi không có đủ nhân lực. Chúng tôi đang chiến đấu với người láng giềng khổng lồ có dân số lớn hơn nhiều”, Sasha nói.