Lỗ hổng liên lạc khiến Nga gặp khó trên chiến trường Ukraine

Sau gần ba tháng mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, quân đội Nga đã bộc lộ một số hạn chế, trong đó vấn đề nghiêm trọng nhất là không duy trì được khả năng liên lạc tin cậy và bảo mật giữa các lực lượng trên chiến trường, theo giới quan sát.

Tình báo Ukraine nhiều lần tuyên bố chặn thu được liên lạc giữa các đơn vị Nga trong giao tranh, thậm chí cả những cuộc trao đổi giữa sĩ quan chỉ huy tại thực địa với cấp trên ở Nga.

Stavros Atlamazoglou, chuyên gia quân sự Hy Lạp về các hoạt động tác chiến đặc biệt, nhận định có một số lý do dẫn đến tình trạng này. Đầu tiên là Ukraine sở hữu năng lực tác chiến điện tử đáng gờm, đồng thời được Mỹ tích cực cung cấp dữ liệu tình báo theo thời gian thực ở mức độ chưa từng thấy. Điều này có thể giúp Ukraine lựa chọn thời gian và địa điểm chặn thu liên lạc của đối phương.

Một lý do khác là năng lực đảm bảo thông tin liên lạc của quân đội Nga gặp nhiều hạn chế do các lệnh trừng phạt của phương Tây. Lực lượng Ukraine từng phát hiện bộ đàm dân sự hoặc điện thoại di động được quân nhân Nga sử dụng khi tham chiến.

“Dường như thông tin tình báo về năng lực quân sự thực sự của Nga đã lỗi thời hoặc không chính xác, có thể do Mỹ và đồng minh không thể tiếp cận thực tế với những hệ thống vũ khí mà lực lượng Nga sử dụng trước xung đột”, Herm Hasken, cựu chuyên gia mật mã tại Bộ Tư lệnh Các chiến dịch Đặc biệt Mỹ, cho biết.

Tuy nhiên, ông cho rằng điều đó đang thay đổi khi Ukraine thu được nhiều khí tài, thiết bị nguyên vẹn của Nga trên chiến trường. Chúng có thể được Ukraine gửi bằng đường sắt đến các nước châu Âu, để Mỹ và đồng minh mổ xẻ, nghiên cứu sâu hơn.

Dường như quân đội Nga cũng chưa làm chủ được vấn đề bảo mật tác chiến. Binh sĩ Nga từng vi phạm quy định bảo mật bằng các hành vi trên mạng xã hội, như chụp ảnh địa điểm tác chiến hoặc đăng thông tin về hoạt động quân sự. Điều này cho phép đối phương xác định vị trí đơn vị thông qua dữ liệu nguồn mở, từ đó vạch ra phương án đối phó.

Sự hiệp đồng kém giữa các lực lượng Nga cũng tạo ra những thách thức khác về thông tin liên lạc.

Khi tiến vào vùng Kharkov, đông bắc Ukraine, bộ binh Nga đã phá hủy các trạm phát sóng di động (BTS) trong khu vực. Tuy nhiên, hành động đó đã khiến các sĩ quan Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) không thể sử dụng được điện thoại mã hóa Era, vốn cần kết nối dữ liệu 3G hoặc 4G để vận hành.

Trong cuộc gọi bị chặn thu, một lãnh đạo FSB phàn nàn với sĩ quan quân đội trên thực địa rằng hệ thống Era không thể hoạt động để thực hiện các cuộc trao đổi bảo mật.

Một số đơn vị Nga sử dụng thiết bị mã hóa, nhưng không ít đội hình tác chiến vẫn dùng bộ đàm tần số cao không được bảo mật. Tình trạng không tương thích về thiết bị khiến các đơn vị có trang bị hiện đại lại phải liên lạc bằng hệ thống đời cũ, vô hiệu hóa lợi thế của chính họ.

“Đây là tình huống mà quân đội Nga được trang bị điện thoại bảo mật nhưng lại không thể sử dụng trong chính khu vực mà lực lượng Nga đang kiểm soát”, Christo Grozev, giám đốc điều hành tổ chức nghiên cứu Bellingcat có trụ sở tại Anh, bình luận.