Sống dưới làn đạn pháo tại chảo lửa Donbass

Yablonsky, người đàn ông 52 tuổi, đã thiệt mạng vì trúng mảnh pháo, thứ đã trút xuống thành phố Bakhmut, chảo lửa giao tranh tại vùng Donbass, miền đông Ukraine, suốt nhiều giờ hôm 24/9.

Một phụ nữ mặc áo khoác đỏ kêu gào trong đau đớn từ nơi trú ẩn dưới ngôi nhà gần nơi Yablonsky gục xuống. “Tôi phải làm gì cho anh ấy bây giờ?”, bà hoảng loạn hét lên.

Người phụ nữ này là em gái ông. Trong hơn một giờ sau đó, mọi người không thể làm gì để giúp Yablonsky, bởi tiếng đạn pháo không ngừng dội xuống.

Yablonsky là một tài xế xe cứu thương, đã dành cả cuộc đời để giúp đỡ người khác. Theo Thị trưởng Bakhmut Pavlo Kyrylenko, hơn 70 dân thường ở thành phố đã thiệt mạng do pháo kích trong vài tháng gần đây.

Cả buổi sáng hôm đó, tại trung tâm thành phố thuộc tỉnh Donetsk, vùng Donbass, tiếng còi báo động, tiếng rít chói tai từ những quả đạn pháo do cả lực lượng Nga lẫn Ukraine khai hỏa không ngừng vang lên.

Mắc kẹt giữa làn đạn pháo, hàng chục người núp sát một bức tường, tay ôm chặt đầu khi vụ nổ này nối tiếp vụ nổ khác. Những tài sản quý giá của họ được nhét vào túi du lịch đặt dưới chân. Họ đang đợi đội sơ tán đưa ra khỏi thành phố.

Trước khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra, Bakhmut là nơi sinh sống của khoảng 70.000 người, nổi tiếng với các mỏ muối và nghề sản xuất rượu vang. Giờ đây, nó là một thành phố tan hoang, gần như không còn sức sống.

Iryna, 48 tuổi, nhìn cô con gái 14 tuổi của mình, Yelizeveta, với ánh mắt đầy lo âu. Hai mẹ con đôi lúc cùng giật bắn mình khi nghe thấy tiếng pháo nổ, dù họ đã quen với chúng.

Iryna quyết định rời khỏi thành phố quê nhà vì con gái mình. “Đây là một quyết định rất khó khăn”, cô nói. “Nếu không vì giao tranh, tôi sẽ không bao giờ rời Bakhmut. Điều quan trọng nhất là đảm bảo mạng sống cho con gái tôi. Chúng tôi cũng mang theo cả đàn mèo của mình, để tất cả có thể sống sót”.

Khi được hỏi liệu còn muốn quay trở về Bakhmut không, Iryna ngay lập tức trả lời “có”. “Quân đội Ukraine sẽ giành lại lãnh thổ và rồi mọi thứ sẽ lại ổn thỏa”, cô quả quyết. Đây cũng chính là mong ước và khát khao đối với rất nhiều người dân Ukraine khác.

Hơn 7 tháng sau khi phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine, một trong những mục tiêu Nga đang hướng tới là kiểm soát toàn bộ vùng Donbass. Nhưng Bakhmut đang là “hòn đá tảng” ngáng đường họ.

Nếu chiếm được Bakhmut, Nga có thể phần nào khơi dậy tinh thần của binh sĩ sau chuỗi thất bại trước đòn phản công của quân đội Ukraine ở phía đông bắc. Hiện tại, binh sĩ Ukraine đang chặn họ lại bằng tuyến phòng thủ ở rìa đông thành phố.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố chiến dịch quân sự ở Ukraine vẫn diễn ra theo kế hoạch và quân đội Nga sẽ hoàn thành mục tiêu “giải phóng Donbass”. Nga gần đây đã phát lệnh động viên một phần để huy động khoảng 300.000 quân nhân dự bị phục vụ chiến dịch tại Ukraine.

Bất kể cuộc chiến giành Bakhmut có thể kết thúc thế nào, Iryna và Yelizeveta hiện có nỗi lo cấp bách hơn: Phải sống sót được đến cuối ngày. Với mọi đồ đạc đã sẵn sàng, họ nhanh chóng lao lên phía sau chiếc xe tải do Serhiy Ivanov cầm lái.

Ivanov, 39 tuổi, từng chơi trống trong ban nhạc, hiện là tình nguyện viên của mạng lưới mang tên “Rescue Now”. Trong nhiều tháng qua, anh chỉ làm một công việc duy nhất: Giải cứu những người gặp nguy hiểm ở các khu vực tiền tuyến.

Công việc tiềm ẩn nhiều rủi ro, nhưng Ivanov không tỏ ra nao núng hay hoảng sợ. “Tôi nghĩ đây là điều bình thường với mình và với bất kỳ người Ukraine nào khác”, anh nói. “Tôi cảm thấy hạnh phúc khi nhìn thấy nụ cười trên gương mặt họ. Tôi yêu cuộc sống. Tôi yêu người Ukraine. Tôi yêu con người”.

Với động lực đó, Ivanov nhấn mạnh chân ga vượt qua những con đường gập ghềnh. Còn với Iryna và con gái cô, đây chỉ là đoạn đầu của hành trình tới thủ đô Kiev, nơi tương đối an toàn vào lúc này.

Nhưng không phải ai cũng có thể rời đi. Những người ở lại chủ yếu là người cao tuổi, như bà Lidiya.

Nỗi thống khổ của xung đột và giao tranh hằn sâu trên gương mặt người phụ nữ ngoài 80 tuổi. Ngôi nhà khiêm tốn của bà nằm đối diện một căn chung cư 5 tầng đã cháy đen vì trúng không kích hôm 15/9. 5 dân thường đã thiệt mạng trong cuộc tấn công, theo cơ quan cứu hộ địa phương. Trong lúc họ tìm kiếm nạn nhân trong đống đổ nát vào ngày hôm sau, một người trong đội lại thiệt mạng do trúng đạn pháo.

“Suốt 70 năm qua, không có bất kỳ xung đột nào. Tại sao bây giờ nó lại nổ ra?”, bà Lidiya ngồi trên chiếc ghế dài trước cửa nhà, tay chống gậy, nước mắt chảy thành dòng khi nói chuyện. “Họ chiến đấu vì điều gì? Tôi chỉ muốn khóc ngày này qua ngày khác”.

Người chồng đã chia ngọt sẻ bùi với bà suốt 60 năm mới mất gần đây vì bệnh. “Tôi ước gì chồng tôi đưa tôi đi cùng ông ấy. Các con cháu tôi đều đã sơ tán cả. Cuộc sống của chúng cũng bị hủy hoại”, bà nói.

Lidiya giận dữ với cả hai phía, lời nói của bà thỉnh thoảng bị át đi bởi tiếng pháo nổ. “Mùa đông sẽ ra sao đây?”, bà thở dài tự hỏi. “Không có khí đốt trong một ngôi nhà lạnh giá. Tôi sẽ rất mừng nếu họ ngừng pháo kích”.