Chính sách ‘ngoại giao hoa lan’ của Singapore

Singapore ngày 9/2 tổ chức lễ đặt tên một loài hoa lan mới là “Papilionanda Pham Le Tran Chinh”, theo tên Thủ tướng Phạm Minh Chính và phu nhân Lê Thị Bích Trân đang thăm chính thức nước này. Loài lan mới được lai tạo từ một loài lan phân bố tự nhiên ở Việt Nam và một loài tại Singapore, có sức sống mạnh mẽ và khả năng ra hoa tự do, tạo ra các cụm hoa cứng cáp và thẳng đứng có chiều dài 25-30 cm, mang 5-7 bông hoa.

Lễ đặt tên cho loài lan mới thường được Singapore tổ chức mỗi khi lãnh đạo các nước đến thăm chính thức đảo quốc. Chính sách “ngoại giao hoa lan” này được Singapore thực hiện từ năm 1956, như một cử chỉ hữu nghị nhằm thúc đẩy quan hệ thiện chí với các nước.

Singapore chọn hoa lan để thực hiện chính sách ngoại giao này vì chúng có màu sắc rực rỡ, cứng cáp và khả năng tự phục hồi, thể hiện hình ảnh mạnh mẽ của đảo quốc. Các giống lan lai cũng phản ánh di sản đa văn hóa và tầm nhìn định hướng toàn cầu của Singapore.

Vườn Lan Quốc gia Singapore hiện có hàng trăm loài lan được đặt theo tên các lãnh đạo thế giới, người nổi tiếng, hay còn được gọi là lan VIP. Cây lan VIP đầu tiên tại khu vườn là Aranthera Anne Black, được đặt theo tên của bà Anne Black, vợ của cựu thống đốc Singapore Robert Black.

Sau khi tuyên bố độc lập năm 1965, Singapore đã chính thức hóa việc đặt tên cho các giống lan VIP.

Yam Tin Wing, nhà nghiên cứu cấp cao về nhân giống hoa lan tại Vườn Bách thảo Singapore, lưu ý năm 2009 rằng chỉ 10% giống lan lai tạo đáp ứng yêu cầu sử dụng trong nghi lễ đặt tên cho hoa lan.

Cây lan lai mất từ hai đến sáu năm để ra hoa kể từ khi được lai tạo. Giống lan Aranda Lee Kuan Yew, được đặt theo tên cố thủ tướng Lý Quang Diệu, mất bốn năm mới nở hoa.

Vườn Bách thảo Singapore lưu giữ hàng trăm giống lan đã nở hoa nhưng chưa đặt tên, để đảm bảo chúng luôn có sẵn khi các lãnh đạo quốc tế tới thăm. Để bảo tồn bộ sưu tập lan VIP, chúng được gửi tới phòng thí nghiệm vi nhân giống của Vườn Bách thảo để nhân giống hàng loạt và sau đó chuyển đến vườn ươm trong Vườn Lan Quốc gia để nuôi dưỡng tới khi nở hoa.

Vài tháng trước khi một quan chức, lãnh đạo thế giới tới thăm Singapore, Bộ Ngoại giao (MFA) sẽ cung cấp thông tin về họ. Dựa vào đó, Vườn Lan Quốc gia chọn ra danh sách một số loại lan phù hợp và gửi tới Bộ Ngoại giao cùng đại diện của quan chức nước tới thăm.

Simon Tan, trợ lý giám đốc Vườn Lan Quốc gia, năm 2015 cho biết MFA sẽ đưa ra các khuyến nghị về màu sắc để chọn ra loại phù hợp nhất cho sự kiện ngoại giao.

Giống lan Paravanda Nelson Mandela, được đặt theo tên tổng thống Nam Phi khi ông tới thăm Singapore vào tháng 3/1997, có màu vàng lục pha với sắc đỏ, giống màu trên quốc kỳ Nam Phi. Giống lan này từng đạt giải nhì tại Hội nghị Hoa lan Thế giới lần thứ 18 ở Pháp vào tháng 3/2005.

Dendrobium Memoria Princess Diana, giống lan VIP đặt theo tên Công nương Diana, có màu trắng như màu của hoàng gia và cũng phản ánh những nỗ lực của bà về thúc đẩy hòa bình. Nhà nghiên cứu Yam lưu ý bông hoa cũng có chút sắc hồng trên cánh khiến nó có vẻ ấm áp và dễ gần như tính cách của Công nương Anh.

Tháng 9/2012, vợ chồng Công tước và Công nương xứ Cambridge đã tới Singapore, điểm dừng chân đầu tiên trong chuyến công du châu Á – Thái Bình Dương để kỷ niệm Đại lễ Kim cương của Nữ hoàng Elizabeth II. Tại đây, họ được ngắm cây lan Dendrobium Memoria Princess Diana, cũng như dự lễ định danh một loài lan mới là Vanda William Catherine theo tên của hai người.

Những khách VIP tới Singapore cũng có thể tự chọn loài hoa cho họ, như trường hợp của thủ tướng Anh Margaret Thatcher trong chuyến thăm vào tháng 4/1985. Giống lan với tên gọi Dendrobium Margaret Thatcher đã giành ba giải thưởng tại Triển lãm Hoa lan năm 1987.

Tháng 6/1993, khi Thái tử Nhật Bản Naruhito kết hôn cùng Masako Owada, tổng thống Singapore Hoàng Kim Huy khi đó đã tặng họ giống lan màu trắng được đặt tên là Dendrobium Masako Kotaishi Hidenka. Món quà này đã được chuyển đến Tokyo.

Sau khi được định danh, giống lan VIP sẽ được đăng ký với Hiệp hội Làm vườn Hoàng gia Anh, cơ quan đăng ký quốc tế cho các loài hoa lan. Các khách VIP sẽ được cấp một giấy chứng nhận với thông tin chi tiết về giống lan được định danh theo tên của họ.

Nếu các khách VIP này muốn trồng loài lan đó ở quê nhà, Vườn Bách thảo Singapore sẽ cung cấp cho họ cây lan được nhân giống từ cuống hoa kèm hướng dẫn chăm sóc.

Ngoài tham gia lễ đặt tên, các lãnh đạo và quan chức thế giới cũng có thể thăm Vườn Bách thảo Singapore. Vào tháng 11/2015, sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và phu nhân Bành Lệ Viện tham gia lễ đặt tên cho giống lan Papilionanda Xi Jinping-Peng Liyuan, họ đã thưởng thức bữa trưa tại nhà hàng Corner House trong Vườn Bách thảo.

Ngoài lãnh đạo thế giới và thành viên hoàng gia, những người nổi tiếng hoặc người Singapore làm rạng danh đất nước cũng có thể được đặt tên cho hoa lan. Một số người nổi tiếng từng được Singapore đặt tên cho hoa lan như diễn viên Thành Long, ca sĩ Elton John, diễn viên Hàn Quốc Bae Yong Jun, nhà thiết kế thời trang Michael Kors.

Hoa lan cũng có thể được đặt tên theo các sự kiện quan trọng tổ chức ở Singapore và chúng sẽ được đặt tại Nhà sương mù Tan Hoon Siang ở Vườn Lan Quốc gia. Vào tháng 1/1992, tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ tư, một giống lan mới được đặt tên Dendrobium Asean Lady để vinh danh phu nhân các lãnh đạo ASEAN. Tháng 12/1996, giống lan Mokara WTO được giới thiệu khi Singapore tổ chức Hội nghị Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Một số mốc kỷ niệm quan trọng cũng có thể được đặt tên cho hoa lan. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm độc lập vào năm 2015, Singapore đã đặt tên cho giống lan mới là Papilionanthe Singapore Golden Jubilee để ghi dấu cột mốc quan trọng này.

Cùng năm đó, giống lan Dendrobium Golden Friendship được đặt tên để kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao giữa Singapore và Australia.

“Hoa lan VIP đặt tên theo các cá nhân được xem là cử chỉ thiện chí và tình hữu nghị. Mỗi cây lan được định danh là dành riêng cho cá nhân đó và không được bán trên thị trường. Đây là điều khiến nó trở nên ý nghĩa và đặc biệt”, Ủy ban Công viên Quốc gia Singapore giải thích năm 2015.