Tình thế tiến thoái lưỡng nan của Ukraine ở thành phố chiến lược

Để vào thành phố Severodonetsk ở miền đông, binh sĩ Ukraine phải mạo hiểm vượt qua tuyến đường duy nhất là một cây cầu với đầy xác ôtô, nơi bị pháo binh Nga tập kích liên tục ngày đêm. Khi đã vào được thành phố, họ phải tham gia những trận đánh ác liệt để giành giật từng khu phố.

Giới lãnh đạo Ukraine đang đối mặt với lựa chọn chiến lược tại Severodonetsk: Rút quân khỏi thành phố để tập trung binh lực ở những vị trí có khả năng phòng thủ vững chắc hơn, hay yêu cầu lực lượng tại đây cố thủ và có nguy cơ bị bao vây hoàn toàn nếu cây cầu bị phá hủy.

Điều này cũng phản ánh những lựa chọn khó khăn mà Kiev phải đưa ra trong ba tháng qua, đó là từ bỏ lãnh thổ để hạn chế thiệt hại trong ngắn hạn, hay cố giữ các khu vực với hy vọng giành được lợi thế về lâu dài.

Ở Severodonetsk, những tính toán chính trị này vượt xa giá trị về mặt quân sự của thành phố. Severodonetsk và Lysychansk là hai chốt chặn cuối cùng của quân đội Ukraine ở tỉnh Lugansk. Nếu họ để mất khu vực này, lực lượng Nga sẽ có bàn đạp quan trọng để tiến công sang phía tây và nhắm vào Kramatorsk, nơi có bộ tư lệnh quân sự vùng Donbass của Ukraine.

Tổng thống Volodymyr Zelensky hôm 6/6 mô tả Severodonetsk và Lysychansk là “những thành phố chết” bị tàn phá bởi hỏa lực pháo binh dữ dội liên tục của Nga, gần như không còn dân cư. Dù vậy, ông cho rằng vẫn có lý do để lực lượng Ukraine bám trụ Severodonetsk: Rút lui vào thời điểm này để củng cố phòng tuyến và giành lại thành phố trong tương lai sẽ gây ra nhiều khó khăn, đổ máu hơn là cố thủ.

Rút quân khỏi Severodonetsk có thể khiến lực lượng Ukraine mất tinh thần, trong khi nhiều binh sĩ nước này muốn kéo dài giai đoạn tác chiến trong đô thị để gây thương vong tối đa cho quân đội Nga. “Thiệt hại sẽ rất lớn khi quay lại, nhất là về số nhân mạng. Các binh sĩ không từ bỏ vị trí ở Severodonetsk. Giao tranh ác liệt vẫn diễn ra khắp nội thành”, Tổng thống Zelensky cho hay.

Đây là một trong những phát biểu hiếm hoi của ông về quá trình ra quyết định chiến lược trong xung đột, cho thấy những tính toán của giới lãnh đạo Ukraine. Cũng có khả năng ông Zelensky đang hỗ trợ quân đội Ukraine tung hỏa mù bằng cách đưa ra những phát biểu trái ngược với kế hoạch hành động thực tế.

Serhiy Gaidai, tỉnh trưởng Lugansk, hôm nay tuyên bố quân đội Ukraine “sẽ không đầu hàng” ở Severodonetsk, nhưng cũng không loại trừ khả năng phải rút lực lượng tới “vị trí phòng thủ tốt hơn”. Ông Gaidai không nói rõ vị trí phòng thủ này là ở ngoại ô Severodonetsk, hay họ sẽ rút qua sông Donets, sang thành phố Lysychansk.

Tổng thống Zelensky tuần trước cho biết 60-100 binh sĩ Ukraine thiệt mạng và 500 người bị thương mỗi ngày ở miền đông. Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu hôm 7/6 nói rằng 6.489 quân nhân Ukraine đã bị bắt hoặc ra đầu hàng.

Chiến sự tại Severodonetsk đã kéo dài suốt nhiều tuần. Một số quân nhân Ukraine đang đặt câu hỏi vì sao quân đội chưa ra lệnh rút lui chiến thuật khỏi thành phố.

“Chúng tôi chịu rất nhiều thương vong. Hãy để đối phương tiến lên và tin rằng họ đã chiếm được thành phố, sau đó tập kích một cách đẹp đẽ từ những vị trí có lợi thế hơn”, Kubik, một binh sĩ vừa trở về từ Severodonetsk, cho hay.

Severodonetsk nằm trên địa hình bằng phẳng ở bờ đông sông Donets, trong khi bờ tây sông có ngọn đồi cao, có khả năng quan sát rộng và nhiều vị trí có thể bố trí pháo để tập kích vào thành phố.

Gaidai, tỉnh trưởng Lugansk, thừa nhận tình hình của quân đội Ukraine tại Severodonetsk đang xấu đi, trong bối cảnh Nga tăng thêm lực lượng, hỏa lực cho trận đánh tại đây và liên tục pháo kích vào những vị trí nghi ngờ có lực lượng Ukraine tập kết ở Lysychansk.

Tuy nhiên, ông cho rằng bám trụ Severodonetsk sẽ là biểu tượng cho nỗ lực kháng cự của quân đội Ukraine. “Thành phố không có tầm quan trọng quá lớn về mặt quân sự, nhưng là trung tâm chính trị tại khu vực. Giữ được thành phố sẽ tăng đáng kể sĩ khí của binh lính Ukraine và làm quân đội Nga mất tinh thần” ông nói.

Andrew E. Kramer, bình luận viên kỳ cựu của NY Times, cho rằng đây là tình thế tiến thoái lưỡng nan mà Tổng thống và quân đội Ukraine đang đối mặt và sẽ phải lựa chọn quyết định vào thời điểm nào đó.

Tổng thống Zelensky cũng thừa nhận tình thế khó khăn này và khẳng định luôn sẵn sàng thay đổi quyết định dựa trên diễn biến thực tế. Mệnh lệnh cố thủ hay rút lui khỏi Severodonetsk luôn ẩn chứa những nhược điểm nhất định. “Lựa chọn đầu tiên đi kèm nguy cơ, lựa chọn thứ hai cũng có nguy cơ”, ông cho hay.