‘Kế hoạch B’ của Nga ở Ukraine

Quân đội Nga cuối tháng 3 tuyên bố rút phần lớn lực lượng khỏi khu vực ngoại ô Kiev và các thị trấn, làng mạc ở miền bắc Ukraine, nhằm tập trung cho mục tiêu “giải phóng” khu vực Donbass ở miền đông.

Giới quan sát cho rằng Nga nhiều khả năng đang hướng đến 5 mục tiêu trong “kế hoạch B” của chiến dịch tại Ukraine, khi chiến thuật tác chiến ban đầu của họ không đạt được kết quả sau gần một tháng rưỡi giao tranh.

Giành một chiến thắng biểu tượng

Theo giới chuyên gia, Tổng thống Vladimir Putin có lẽ rất muốn thông báo về một số thành công của chiến dịch quân sự vào ngày 9/5, khi Nga kỷ niệm ngày chiến thắng phát xít Đức trong Thế chiến II.

“Tổng thống Putin luôn quan tâm đến những ngày tháng mang tính biểu tượng và dấu ấn lịch sử, nên ông ấy rất cần một chiến thắng trước ngày 9/5”, Alexander Grinberg, nhà phân tích tại Viện An ninh và Chính sách Jerusalem (JISS), nhận xét.

Sergei Karaganov, chủ tịch danh dự của Hội đồng Chính sách Đối ngoại và Quốc phòng Moskva kiêm cựu cố vấn Điện Kremlin, cho rằng Nga “không thể chấp nhận thua cuộc”. “Vì thế, chúng ta cần một hình thức chiến thắng nào đó”, ông nói.

Kiểm soát Mariupol

Trong khi các dấu hiệu cho thấy lực lượng Nga đang di chuyển khỏi Kiev và các khu vực khác ở phía bắc, Moskva không có bất kỳ động thái nào như vậy xung quanh thành phố Mariupol ở phía đông nam Ukraine, nơi đã bị bao vây trong nhiều tuần qua.

Giành quyền kiểm soát Mariupol sẽ là một bước đi quan trọng của Nga để hiện thực hóa mục tiêu thiết lập một hành lang trên bộ nối liền bán đảo Crimea với vùng Donbass ở miền đông Ukraine.

“Tôi tin là giao tranh dữ dội sẽ tiếp diễn cho đến khi các lực lượng Ukraine rút lui khỏi Mariupol”, Grinberg dự đoán.

Khu vực Donbass ở phía bắc Mariupol có hai vùng ly khai thân Nga là Donetsk và Lugansk, vì vậy việc kiểm soát thành phố này sẽ giúp Moskva kiểm soát một vùng lãnh thổ rộng lớn ở phía đông Ukraine.

Từ Mariupol, các lực lượng Nga có thể “tiến lên phía bắc để giành quyền kiểm soát phần còn lại của Donbas, đồng thời tiếp tục kiểm soát phía nam Ukraine và khu vực ven biển Azov”, Pierre Razoux, học giả từ Tổ chức Nghiên cứu Chiến lược Địa Trung Hải, cho hay.

Kiểm soát thêm lãnh thổ

Các nước cộng hòa ly khai tự xưng Donetsk và Lugansk, được Nga công nhận độc lập hồi tháng hai, chưa thể kiểm soát toàn bộ phạm vi của hai vùng lãnh thổ mà họ tự nhận ở Ukraine.

Moskva khẳng định chính quyền ly khai nên có toàn quyền điều hành và kiểm soát hoàn toàn khu vực miền đông, nên đây dường như là một mục tiêu tối quan trọng của chiến dịch quân sự trong giai đoạn mới.

“Xung đột còn lâu mới kết thúc và Nga vẫn xoay chuyển được tình thế nếu lực lượng của họ có một chiến dịch thành công ở miền đông Ukraine”, các nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), trụ sở ở Washington, Mỹ, nhận định.

“Nếu một lệnh ngừng bắn được đưa ra theo nguyên tắc ‘ai ở đâu yên đấy’, Nga có thể kiểm soát thêm một số vùng lãnh thổ mới ở Ukraine”, Ivan U Klyszcz, nhà nghiên cứu về quan hệ quốc tế tại Đại học Tartu, Estonia, cho hay.

Kéo dài thời gian

Chiến dịch quân sự ở Ukraine được cho là đã khiến Nga chịu tổn thất cả về nhân mạng lẫn vật chất.

“Nhưng xung đột chưa chấm dứt và những cuộc tiến công mới sẽ diễn ra”, Gustav Gressel, chuyên gia cấp cao về chính sách tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu (ECFR), bình luận, thêm rằng binh sĩ chuyên nghiệp là “nguồn lực quan trọng” mà Moskva đang thiếu hụt.

Bởi vậy, Nga có thể tìm cách kéo dài giao tranh để có đủ thời gian tuyển mộ, huấn luyện thêm lực lượng quân sự mới bổ sung cho những đơn vị đã hứng chịu thiệt hại.

Nhưng các chuyên gia lưu ý rằng cuộc xung đột dai dẳng sẽ mang đến rủi ro nhiều hơn cho Nga, trong bối cảnh quân đội Ukraine đang cho thấy họ khá thành công với chiến lược kháng cự của mình.

“Nếu xung đột hiện nay cuối cùng trở thành một cuộc chiến tiêu hao kéo dài, Ukraine dường như sẽ có vị thế tốt hơn”, Michael Kofman, giám đốc Chương trình Nghiên cứu Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân Mỹ, đánh giá.

Chia rẽ phương Tây

Nếu xung đột kéo dài, Điện Kremlin được cho là sẽ tìm cách chia rẽ phương Tây, giữa những nước muốn có đường lối cứng rắn chống lại Moskva và những nước có quan điểm hòa hoãn hơn.

Tổng thống Putin hôm 4/4 đã chúc mừng một trong những đồng minh thân cận nhất của mình trong Liên minh châu Âu (EU), Thủ tướng Hungary Viktor Orban, sau khi ông này chiến thắng nhiệm kỳ thứ tư.

Những dấu hiệu rạn nứt trong lòng phương Tây đã xuất hiện, với việc Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố ông Putin “không nên tiếp tục nắm quyền”, trong khi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho rằng những phát ngôn như vậy là vô ích.

Ông Macron ngày 4/4 nói rằng EU nên cân nhắc áp đặt thêm trừng phạt với ngành công nghiệp dầu mỏ và than đá của Nga, nhưng không đề cập tới khí đốt tự nhiên, thứ châu Âu vốn đang bị phụ thuộc sâu sắc.

“Mục tiêu chính trong chiến dịch của Nga vẫn là chia rẽ quan điểm ở phương Tây”, Razoux nhấn mạnh.