Lộ trình Phần Lan, Thụy Điển có thể xin gia nhập NATO

Phần Lan và Thụy Điển, hai quốc gia có truyền thống trung lập, đã xem xét khả năng gia nhập NATO kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine hồi cuối tháng 2, đánh dấu thay đổi lớn trong chính sách của hai nước Bắc Âu. Những ngày tới sẽ là giai đoạn then chốt trong kế hoạch này, khi hai nước khởi động quy trình xin gia nhập liên minh quân sự.

Nguồn tin giấu tên trong chính phủ Phần Lan cho biết nước này có thể quyết định nộp đơn xin vào NATO ngày 12/5, khởi đầu bằng việc Tổng thống Sauli Niinisto tuyên bố phê chuẩn kế hoạch gia nhập. Lãnh đạo các đảng phái tại quốc hội Phần Lan sẽ thông báo ủng hộ hoặc phản đối đơn xin gia nhập NATO, thay vì tổ chức phiên bỏ phiếu toàn thể.

Nếu nhận được sự ủng hộ của các đảng lớn tại quốc hội, Phần Lan sẽ xúc tiến quá trình xin gia nhập NATO.

Quốc hội Thụy Điển cũng đang tiến hành đợt rà soát chính sách an ninh, nhằm xem xét lợi và hại khi trở thành thành viên NATO, kết quả dự kiến được công bố ngày 13/5. Phần lớn nghị sĩ Thụy Điển đều ủng hộ phương án gia nhập liên minh quân sự này.

Đảng Dân chủ Xã hội cầm quyền, đảng phái lớn nhất trong các cuộc bầu cử tại Thụy Điển suốt 100 năm qua, sẽ tổ chức thảo luận nội bộ từ ngày 9/5 đến 12/5 về từ bỏ chính sách phản đối tham gia NATO. Lãnh đạo đảng sẽ đưa ra quyết định muộn nhất vào ngày 24/5.

Nếu Phần Lan nộp đơn gia nhập NATO, Thụy Điển nhiều khả năng sẽ tiếp bước, bởi nước này không muốn trở thành quốc gia Bắc Âu duy nhất không tham gia liên minh. Những nước khác trong khu vực như Na Uy, Đan Mạch và Iceland đều là thành viên sáng lập NATO. Các cuộc khảo sát gần đây cho thấy phần lớn người dân Thụy Điển ủng hộ kế hoạch tham gia liên minh, điều chưa từng thấy trước chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine.

Các nhà ngoại giao NATO cho biết quá trình phê chuẩn đơn xin gia nhập của Phần Lan và Thụy Điển có thể mất khoảng một năm, do cần sự chấp thuận từ quốc hội của 30 nước thành viên. Các thành viên chủ chốt của NATO như Mỹ, Anh, Đức… đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ với Phần Lan và Thụy Điển nếu hai nước xin gia nhập.

Trong quá trình chuyển tiếp từ ứng viên xin gia nhập đến thành viên chính thức, Phần Lan và Thụy Điển sẽ cần một số biện pháp bảo đảm an ninh từ NATO, trong đó yêu cầu các nước trong liên minh hỗ trợ họ tăng cường khả năng phòng thủ để đề phòng bất cứ mối đe dọa nào.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg khẳng định NATO chắc chắn sẽ đạt được thỏa thuận về bảo đảm an ninh cho Phần Lan và Thụy Điển trong quá trình chuyển tiếp. Ông cũng tin tưởng rằng hai quốc gia này sẽ gia nhập NATO “nhanh chóng”.

Ngoại trưởng Phần Lan Pekka Haavisto thừa nhận nộp đơn xin vào NATO sẽ không giúp hai nước Bắc Âu vào diện được bảo vệ theo Điều 5 Hiệp ước NATO, trong đó quy định mọi cuộc tấn công nhằm vào một thành viên của khối cũng bị coi là đòn tấn công nhằm vào cả liên minh và NATO sẽ cùng tham gia đáp trả.

“Tuy nhiên, các nước NATO muốn bảo đảm không xảy ra nguy cơ an ninh nào trong giai đoạn xin gia nhập”, Ngoại trưởng Haavisto nói và thêm rằng Phần Lan có thể tổ chức các cuộc diễn tập quân sự tăng cường với liên minh trong quá trình chờ đợi.

Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, Thụy Điển và Phần Lan đã nỗ lực thúc đẩy mối quan hệ ngày càng chặt chẽ với NATO và thường xuyên cử lực lượng tham gia tập trận chung với khối. Hai nước cũng hợp tác chặt chẽ với Mỹ trong huấn luyện quân sự từ năm 2015. Giới quan sát cho rằng gia nhập NATO sẽ giúp cả hai nước tăng đảm bảo an ninh và sức răn đe trước các mối đe dọa.

Tuy nhiên, Nga đã nhiều lần cảnh báo về “hậu quả nghiêm trọng” nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, cho hay nước này sẽ tăng cường lực lượng hải, lục, không quân ở Biển Baltic, thậm chí có thể điều tàu mang vũ khí hạt nhân tới khu vực.