Sóng gió bủa vây Thủ tướng Đức

Bild, nhật báo hàng đầu của Đức, tuần trước đăng bài viết phê phán Thủ tướng Olaf Scholz, khi ông phải ra điều trần trước ủy ban nghị viện bang Hamburg về một bê bối về gian lận thuế.

Tạp chí Spiegel sau đó đăng bài bình luận chỉ trích phong cách giao tiếp do dự của Thủ tướng Đức với tiêu đề “Scholz im lặng”, sau khi ông không phản ứng trong lúc Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas cáo buộc Israel gây ra “50 vụ thảm sát Holocauts”. Trang podcast nổi tiếng The Pioneer kết luận Thủ tướng Đức đã có “một tuần ác mộng”.

Ông Scholz bắt đầu nhiệm kỳ Thủ tướng Đức với nhiều khó khăn. Kể từ khi nhậm chức vào tháng 12 năm ngoái, ông đã phải vật lộn để khẳng định vị thế là lãnh đạo nền dân chủ lớn nhất châu Âu, cũng như tìm cách thoát khỏi cái bóng người tiền nhiệm Angela Merkel, nữ thủ tướng nổi tiếng của Đức trong 16 năm trước đó.

Vấn đề của ông không chỉ gói gọn ở phạm vi nước Đức. Với sức mạnh kinh tế và chính trị của Đức ở châu Âu, bất cứ sự trồi sụt nào trong khả năng lãnh đạo ở Berlin cũng sẽ ảnh hưởng tới vai trò lãnh đạo trong Liên minh châu Âu (EU), đặc biệt vào thời điểm không một quốc gia nào trong khối có thể thay thế được vị trí đầu tàu của Đức.

Bị cho là quá xa cách và thụ động trong giao tiếp, ông Scholz, thành viên đảng Dân chủ Xã hội (SDP), đã chứng kiến tỷ lệ ủng hộ sụt giảm trong các cuộc thăm dò dư luận, thua xa Phó thủ tướng và Ngoại trưởng của ông.

Ở nước ngoài, những vấp váp của ông cũng được nhiều người chú ý.

Hồi tháng 2, ông Scholz gây bất ngờ cho thế giới và dư luận trong nước khi công bố kế hoạch trị giá 100 tỷ euro nhằm tái vũ trang quân đội Đức, gửi vũ khí cho Kiev và chấm dứt phụ thuộc vào năng lượng Nga.

Đây là bước ngoặt chính sách đối ngoại lớn nhất của Đức kể từ sau Chiến tranh Lạnh và được ông Scholz gọi là “Zeitenwende”, thay đổi lịch sử, trong phát biểu trước quốc hội, nơi các nghị sĩ vỗ tay hoan nghênh khả năng lãnh đạo của ông ở trong nước và trên trường quốc tế.

Nhưng trong gần 6 tháng kể từ đó, ông Scholz vẫn chưa tuyên bố lệnh cấm khí đốt Nga, nói rằng nó quá tốn kém với Đức. Ông cũng tỏ ra chần chừ trong chuyển giao số vũ khí đã cam kết cho Ukraine. Theo một báo cáo mới nhất của Viện kinh tế Đức ở Cologne, Đức có thể một lần nữa thất bại với mục tiêu dành 2% GDP cho quốc phòng, điều đã được các thành viên NATO nhất trí.

“Sau bài phát biểu Zeitenwende, chúng ta chỉ thấy loạt động thái sẩy chân”, Sudha David-Wilp, phó giám đốc văn phòng Quỹ German Marshall ở Berlin, nói. “Rất nhiều điều đã được hứa hẹn, nhưng những thứ đã làm không mấy ấn tượng, dù cuộc chiến sắp cán mốc 6 tháng”.

“Ông ấy thiếu kỹ năng giao tiếp, trong khi lại quá thừa do dự”, David-Wilp nói thêm.

Sự do dự này đã được thể hiện rõ vào ngày 16/8, khi ông Scholz tổ chức một cuộc họp báo chung với Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas. Khi được hỏi liệu ông có sẵn sàng xin lỗi vì vụ tấn công khủng bố của Palestine tại Thế vận hội năm 1972 ở Munich khiến 11 vận động viên Israel thiệt mạng hay không, Tổng thống Abbas lên tiếng chỉ trích người Israel.

“Từ năm 1947 đến nay, Israel đã thực hiện 50 vụ thảm sát tại 50 địa điểm của người Palestine”, ông Abbas nói trước khi bổ sung “50 vụ thảm sát Holocaust”, đề cập tới thảm họa Đức Quốc xã gây ra với người Do Thái.

Scholz lắng nghe với vẻ mặt đanh lại, nhưng không có bất kỳ bình luận nào sau đó. Ông bắt tay lãnh đạo Palestine, khi người phát ngôn của ông kết thúc cuộc họp báo ngay sau đó.

Những lời chỉ trích nhanh chóng hướng về ông Scholz sau cuộc họp báo.

“Chúng ta đáng lẽ phải lên tiếng trước tuyên bố như vậy. Thật tai tiếng khi Holocaust được đề cập tại Đức và trong một cuộc họp báo của Thủ tướng”, Josef Schuster, chủ tịch Hội đồng người Do Thái ở Đức, nói.

Thủ tướng Israel Yair Lapid, con của một người sống sót sau thảm họa Holocaust, gọi đó là “sự xấu hổ về đạo đức” khi những bình luận như vậy được đưa ra trên đất Đức. Friedrich Merz, lãnh đạo phe đối lập bảo thủ Đức, xem phản ứng của ông Scholz là “ngoài sức tưởng tượng”.

“Thủ tướng lẽ ra phải phản đối Tổng thống Palestine”, Merz nói.

Ông Scholz cuối cùng cũng có phản ứng, khi nói với tờ Bild vào tối cùng ngày rằng “bất kỳ tuyên bố nào đề cập tới Holocaust đều không thể chấp nhận được”. Nhưng phải tới sáng hôm sau, ông mới đăng thông điệp đó lên Twitter.

“Tôi vô cùng bất bình trước những bình luận của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas. Tôi cũng lên án bất kỳ nỗ lực nào nhằm phủ nhận tội ác của Holocaust”, ông viết.

Steffen Hebestreit, người phát ngôn của ông Scholz, tìm cách nhận lỗi, cho rằng đã kết thúc họp báo quá nhanh khiến Thủ tướng không kịp có thời gian phản ứng. Nhưng ông không thể thuyết phục được truyền thông Đức, khi họ nhận định ông Scholz có một lý do khác để không đáp trả bình luận của Tổng thống Abbas.

Trang T-Online đăng bài bình luận cho rằng Thủ tướng Scholz “quá bận tâm đến câu chuyện quá khứ”, nên đã thể hiện sự thờ ơ khi đứng cạnh ông Abbas.

Nhận định được đưa ra trong bối cảnh Thủ tướng Scholz đang phải chịu áp lực ngày càng tăng về cáo buộc từng giúp ngân hàng tư nhân M.M. Warburg tránh nộp 47 triệu euro tiền hoàn thuế cho thành phố Hamburg năm 2016, khi ông còn là thị trưởng. Ban đầu, ông phủ nhận từng gặp riêng một đồng sở hữu ngân hàng M.M. Warburg, nhưng sau đó phải thừa nhận họ đã gặp nhau vì lịch trình cá nhân của lãnh đạo ngân hàng trên cho thấy thông tin này.

Trong cuộc điều trần trước nghị viện Hamburg hôm 19/8, ông Scholz nhắc lại rằng ông không nhớ những gì hai người từng trao đổi, nhưng khẳng định “không có yếu tố chính trị” trong bê bối trốn thuế này.

“Tôi không tin lời Thủ tướng Scholz. Chắc không ai ở Đức tin điều đó”, Friedrich Merz nói.

Thách thức về lạm phát gia tăng, tăng trưởng kinh tế chậm và khả năng thiếu khí đốt sau khi tập đoàn Gazprom của Nga tiếp tục thông báo tạm dừng nguồn cung tới Đức vào cuối tháng này đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới tỷ lệ ủng hộ của Thủ tướng Đức.

Đầu tuần trước, những người biểu tình đã la ó giận dữ khi ông Scholz tới thăm một thị trấn phía đông nước Đức. Một số nhà quan sát chính trị cảnh báo các cuộc biểu tình có thể bùng lên trong mùa đông, khi người dân cảm nhận rõ nỗi đau của giá khí đốt cao.

Chưa tới 20% người Đức giờ đây muốn bỏ phiếu cho đảng SDP của ông Scholz, theo kết quả thăm dò được công bố hôm 19/8. Nếu một cuộc bầu cử được tổ chức vào thời điểm này, giới quan sát cho rằng SDP sẽ bị đánh bại.

“Hầu hết người Đức từng nghĩ rằng Scholz đã chuẩn bị tốt cho vai trò Thủ tướng, nhưng dường như ông ấy chưa thực sự sẵn sàng. Ông ấy có thể là một nhà kỹ trị giỏi và một chính trị gia trách nhiệm, nhưng ông ấy chưa thực sự thể hiện được kỹ năng giao tiếp và sắc thái cần thiết để trở thành lãnh đạo của nền kinh tế lớn nhất châu Âu”, David-Wilp nhận xét.