Lùm xùm xoay quanh quân đoàn quốc tế của Ukraine

Sau khi xung đột Nga – Ukraine bùng phát cuối tháng 2/2022, Tổng thống Volodymyr Zelensky kêu gọi các tay súng nước ngoài tới tham chiến với lời hứa “chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn vũ khí”.

Hàng nghìn người tới Ukraine tham gia quân đoàn quốc tế, đồng thời đảm nhận vai trò hỗ trợ hoặc gây quỹ. Nga coi thành viên quân đoàn quốc tế của Ukraine là “lính đánh thuê” phương Tây.

Nhóm tay súng phương Tây và các nước khác được kỳ vọng mang theo kinh nghiệm tác chiến, tiền bạc hoặc vật tư tới Ukraine. Tuy nhiên, cuộc xung đột khiến Ukraine không thể kiểm tra kỹ càng lý lịch của những tay súng. Nhiều tay súng phương Tây cáo buộc nhau chiếm đoạt tài sản hoặc bị phát hiện nói dối về lý lịch quân ngũ.

Một trong những công dân Mỹ tới Ukraine tham chiến nổi tiếng nhất trên mạng là James Vasquez, đến từ bang Connecticut. Truyền thông Connecticut đưa tin Vasquez là cựu trung sĩ bỏ lại công việc và gia đình để tới Ukraine tham chiến với một khẩu súng cùng chiếc ba lô.

Vasquez nhiều lần đăng video chiến trường lên mạng xã hội, ít nhất một lần để lộ vị trí của đơn vị Ukraine cho lực lượng Nga. Vasquez nói rằng anh từng tham gia cuộc chiến của Mỹ tại Iraq trong một video kêu gọi quyên góp.

Lầu Năm Góc sau đó tuyên bố Vasquez chưa bao giờ tham chiến ở Iraq, hay được triển khai tới Kuwait hoặc những nơi khác. Cơ quan này cho biết Vasquez là chuyên gia tiếp liệu và điện, rời lực lượng dự bị với cấp bậc binh nhì, không phải trung sĩ.

Người đàn ông này sau đó thừa nhận khai man lý lịch quân nhân, cũng như bị đuổi khỏi lục quân Mỹ song không nêu lý do. “Tôi đã nói dối hàng triệu lần. Tôi không nhận ra điều đó sẽ đi xa đến mức nào”, Vasquez nói.

Vasquez đã quảng cáo cho một tình nguyện viên người Mỹ khác là Ripley Rawlings, từng là thành viên thủy quân lục chiến. Rawlings lập nhóm tình nguyện có tên Ripley’s Heroes, quyên góp khoảng một triệu USD để mua thiết bị cho quân đội Ukraine.

Mùa xuân năm ngoái, Ripley’s Heroes cho biết họ đã chi khoảng 63.000 USD để mua kính nhìn đêm cho Ukraine. Một số thiết bị này bị Mỹ hạn chế xuất khẩu vì lo ngại rơi vào tay đối thủ.

Các tình nguyện viên cho biết Ripley’s Heroes đã giao thiết bị cho Ukraine mà không có tài liệu bắt buộc liệt kê người mua và người nhận thực tế. Các quan chức Mỹ tiết lộ chính quyền liên bang gần đây đã mở cuộc điều tra với cáo buộc xuất khẩu công nghệ quân sự bất hợp pháp.

Công ty an ninh tư nhân Mozart, do hai cựu lính thủy đánh bộ Mỹ thành lập để hỗ trợ Ukraine, đã giải tán. Andy Milburn, đồng sáng lập Nhóm Mozart, bị người còn lại kiện với cáo buộc biển thủ ngân quỹ, quấy rối tình dục và buôn bán vũ khí.

Một quan chức phụ trách quân đoàn quốc tế của Ukraine cho biết họ chỉ dành tối đa 10 phút để kiểm tra lý lịch của các tình nguyện viên. Do đó, họ bổ nhiệm một người Ba Lan từng ngồi tù tại Ukraine vì vi phạm luật súng đạn làm chỉ huy đơn vị. Các binh sĩ nói người này biển thủ ngân quỹ, quấy rối phụ nữ và đe dọa thuộc cấp.

John McIntyre, cựu binh lục quân Mỹ, bị loại khỏi quân đoàn quốc tế với lý do “có hành vi xấu”. Hồi tháng 2, anh này bỏ trốn sang Nga và mang theo nhiều tài liệu, bản đồ quân sự.

Trả lời truyền thông Nga, McIntyre nói rằng anh từng làm việc với cục tình báo quân đội Ukraine, giải thích anh gia nhập quân đoàn tình nguyện của nước này để “lấy được nhiều thông tin nhất có thể” rồi chạy sang phía Nga.

Khi được hỏi về vấn đề sàng lọc lý lịch tình nguyện viên, quân đội Ukraine cho biết họ không thể đề cập các trường hợp cụ thể, song khẳng định đang đề phòng vì “đặc vụ Nga thường cố gắng xâm nhập vào lực lượng tình nguyện nước ngoài”.

“Chúng tôi đã điều tra những trường hợp như vậy và giao họ cho cơ quan thực thi pháp luật”, Andriy Cherniak, đại diện tình báo quân đội Ukraine, cho biết.