Thương vong vì đạn chùm ở Ukraine vượt Syria

Cơ quan Giám sát Đạn chùm (CMM), liên minh các nhà nhóm hoạt động phản đối đạn chùm, ngày 5/9 công bố báo cáo thường niên, cho thấy 916 trường hợp thương vong do loại vũ khí này gây ra ở Ukraine, trong đó 890 vụ do tập kích, 26 vụ do đạn con không nổ trong năm 2022. Cơ quan này lưu ý một số người bị thương hoặc thiệt mạng do đạn chùm có thể không được ghi nhận do diễn biến phức tạp của chiến sự.

Trên toàn thế giới, tổng cộng 1.175 người thương vong do đạn chùm ở 8 quốc gia trong năm 2022, mức cao nhất kể từ khi CMM ghi nhận dữ liệu năm 2010. Trước đó, Syria ghi nhận thương vong do đạn chùm cao nhất trong giai đoạn 2012-2021, thời điểm giao tranh diễn ra căng thẳng ở nước này giữa quân đội chính phủ và các nhóm đối lập cũng như phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

CMM cho rằng thương vong “đáng báo động” do đạn chùm năm 2022 tại Ukraine do cả Moskva và Kiev đều sử dụng loại vũ khí này trên chiến trường.

Đạn chùm, hay Đạn Thông thường Đa dụng Cải tiến (DPICM), chứa hàng trăm quả đạn con bên trong. Mỗi quả đạn con được trang bị một đầu nổ lõm xuyên giáp, bao quanh là phần vỏ kim loại có thể vỡ vụn thành nhiều mảnh và bắn ra xung quanh với tốc độ cực cao khi đầu đạn chính phát nổ.

Cơ chế này cho phép một quả đạn mẹ rải nhiều quả đạn con trên diện tích tương đương vài sân bóng đá, gây sát thương cao. Bất cứ ai đứng trong khu vực đạn chùm phát nổ đều có khả năng thiệt mạng hoặc chịu thương tật nặng.

Đạn con có thể gặp trục trặc với ngòi nổ, khiến chúng không kích hoạt và rơi xuống đất hoặc vướng vào các lùm cây, nằm rải rác trên khu vực rộng lớn mà không được xác định vị trí. Chúng có thể gây thương vong cho dân thường, đặc biệt là trẻ em, nhiều năm sau khi chiến sự kết thúc.

Mỹ đã cung cấp đạn chùm cho Ukraine để tăng hỏa lực phản công, song một số quốc gia và tổ chức quốc tế phản đối vì lý do này.

Báo cáo của CMM cho thấy 185 người bị thương tật năm 2022 do đạn con sót lại, trong đó 95% là dân thường, 71% số này là trẻ vị thành niên. Năm 2021, toàn bộ 149 thương vong do đạn chùm gây ra là do đạn con không nổ.

Ukraine, Nga và Mỹ chưa bình luận về con số trên.

Nga và Ukraine cáo buộc nhau sử dụng đạn chùm trong suốt 17 tháng chiến sự. Tỷ lệ đạn con không nổ của Nga được cho là 40%, trong khi của Ukraine là 20%, theo Sarah Yager, giám đốc Tổ chức Giám sát Nhân quyền (HRW) trụ sở tại Washington.

Hơn 120 quốc gia đã ký Công ước về Đạn chùm, trong đó cấm sản xuất, tích trữ, sử dụng và chuyển giao chúng. Khoảng 99% kho bom, đạn chùm trên thế giới đã được tiêu hủy từ khi công ước có hiệu lực vào năm 2008. Tuy nhiên, Mỹ, Nga và Ukraine đều từ chối tham gia thỏa thuận này.