Lính Ukraine chật vật với vũ khí phương Tây

Kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine, các quốc gia NATO đã cung cấp cho Kiev lượng vũ khí lớn và ngày càng hiện đại, cũng như cam kết chuyển giao các hệ thống pháo phản lực uy lực hơn.

Nhưng việc huấn luyện binh sĩ Ukraine cách sử dụng những khí tài tối tân này đã trở thành trở ngại lớn và ngày càng nghiêm trọng hơn. Đây là điều mà trung sĩ Dmytro Pysanka cùng khẩu đội của anh gặp phải khi được cung cấp một thiết bị phụ trợ hiện đại của phương Tây cho khẩu pháo chống tăng đời cũ ở miền nam Ukraine.

Trước đây, khi nhìn vào ống ngắm kiểu cũ gắn trên khẩu pháo, Pysanka phải đọc hàng loạt con số, vạch chỉ thị để tính toán thông số giúp anh bắn chính xác vào mục tiêu, nhưng sai sót thường xuyên xảy ra giữa chiến trường hỗn loạn.

Hơn một tháng trước, đơn vị pháo binh tiền tiêu của Pysanka nhận được một khí tài tiên tiến hơn nhiều: Thiết bị đo khoảng cách tới mục tiêu bằng laser do phương Tây viện trợ. Tuy nhiên, không ai biết cách sử dụng nó.

“Giống như chúng tôi được trao cho một chiếc iPhone 13 nhưng chỉ biết mỗi gọi điện”, Pysanka nói với giọng bực tức.

Thiết bị mang tên JIM LR này có hình dáng như một chiếc ống nhòm trang bị cảm biến tối tân, nhiều khả năng là một phần trong lô viện trợ của Mỹ cho Ukraine.

Chúng có vẻ như là lựa chọn hoàn hảo bổ sung cho những khẩu pháo chống tăng được chế tạo từ năm 1985. Chúng có thể giúp pháo thủ nhìn thấy mục tiêu vào ban đêm và cho ra thông số về khoảng cách, hướng cũng như tọa độ GPS của mục tiêu.

Vài binh sĩ đã học được cách vận hành JIM LR, nhưng sau đó, họ bị luân chuyển đi nơi khác, để lại cho đơn vị của Pysanka một chiếc chặn giấy đắt tiền.

“Tôi đã cố gắng học cách sử dụng nó bằng cách dùng Google Dịch rà trên sách hướng dẫn bằng tiếng Anh”, Pysanka cho hay.

Anh hôm 6/6 cam kết gửi cho Ukraine các tổ hợp pháo phản lực phóng loạt M270 nhằm cải thiện tầm bắn và độ chính xác của pháo binh nước này, chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden cam kết sẽ viện trợ những vũ khí tương tự cho Kiev.

Các loại vũ khí tiên tiến nhất của Ukraine hiện tập trung ở vùng Donbass, miền đông đất nước, nơi đang chứng kiến các cuộc giao tranh ác liệt nhất kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự. Lực lượng Nga đang áp sát Donbass từ ba hướng bắc, đông, nam. Ở mũi phía đông, hai bên giằng co quyết liệt tại Severodonetsk, biến nơi đây gần như trở thành một “thành phố ma”.

Cuối tuần qua, quân đội Ukraine tái kiểm soát lại một phần thành phố, nhưng đến hôm 6/6, họ bị đẩy lui khi quân đội Nga tăng cường pháo kích, theo Serhiy Gaidai, thống đốc khu vực Lugansk do chính quyền Ukraine kiểm soát.

Một ngày sau chuyến thăm tiền tuyến ở thành phố Lysychansk, gần Severodonetsk, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã đưa ra đánh giá thẳng thắn về những thách thức mà Ukraine phải đối mặt.

“Sẽ còn nhiều chông gai hơn nữa. Họ ngày càng mạnh hơn. Nhưng chúng tôi vẫn có cơ hội chiến đấu”, ông nói.

Tổng thống Ukraine thường xuyên kêu gọi phương Tây nhanh chóng viện trợ các loại khí tài hạng nặng hiện đại, đặt hy vọng vào những hệ thống tên lửa chống tăng dẫn đường, lựu pháo và rocket dẫn đường bằng vệ tinh mà các đồng minh phương Tây cung cấp.

Nhưng bên cạnh nhu cầu không bao giờ đủ về vũ khí, quân đội Ukraine cũng cần biết cách sử dụng chúng. Nếu không được huấn luyện thích hợp, tình huống khó xử giống như đơn vị của trung sĩ Pysanka gặp phải sẽ lan rộng ra toàn quân, giới phân tích đánh giá.

“Người Ukraine rất háo hức sử dụng thiết bị phương Tây, nhưng họ cần được huấn luyện để có thể bảo trì chúng”, Michael Kofman, chuyên gia về Nga tại viện nghiên cứu CNA, trụ sở ở Arlington, Virginia, Mỹ, nhận xét. “Có những thứ bạn không thể vội vàng được”.

Mỹ và nhiều thành viên NATO khác đã cung cấp các khóa huấn luyện chuyên sâu cho quân đội Ukraine trước khi chiến sự bùng phát, dù chương trình đào tạo không liên quan đến một số vũ khí tiên tiến mà họ đang chuyển đến.

Từ năm 2015 đến đầu năm nay, các chuyên gia Mỹ đã huấn luyện hơn 27.000 binh sĩ Ukraine tại Trung tâm Huấn luyện Chiến đấu Yavoriv, gần thành phố Lviv, phía tây đất nước. Có hơn 150 cố vấn quân sự Mỹ ở Ukraine khi Nga phát động chiến dịch quân sự hồi cuối tháng hai, nhưng họ đều đã rút về nước.

Mỹ đến nay đã cam kết viện trợ khoảng 54 tỷ USD cho Ukraine và cung cấp hàng loạt vũ khí, trang thiết bị, gần đây nhất là một số tổ hợp pháo phản lực HIMARS. Động thái này nhanh chóng bị Điện Kremlin chỉ trích.

Để tránh một cuộc đối đầu trực diện với Nga, chính quyền Biden từ chối cử các cố vấn quân sự quay lại Ukraine để giúp huấn luyện lực lượng của họ sử dụng những hệ thống vũ khí mới.

Điều này đã gây áp lực rất lớn lên những người lính như trung sĩ Andriy Mykyta, thành viên lực lượng biên phòng Ukraine. Trước xung đột, anh đã được các cố vấn NATO đào tạo ngắn hạn về vũ khí chống tăng tiên tiến của Anh, được gọi là NLAW.

Giờ đây, Mykyta phải tới tất cả các vị trí tiền tuyến để dạy đồng đội của mình cách sử dụng chúng. Theo lời anh, trong nhiều trường hợp, binh sĩ Ukraine phải học cách sử dụng một số vũ khí, trong đó có cả NLAW, qua video trực tuyến.

“Nhưng có những loại vũ khí mà bạn không thể học cách vận hành bằng trực giác, như tên lửa phòng không, pháo và một số thiết bị khác”, trung sĩ Mykyta cho hay. “Vì vậy, chúng tôi cần các khóa học chính quy”.

Có thể thấy rõ nhu cầu của Ukraine trong khu vực nơi đơn vị của trung sĩ Pysanka đóng quân, ngay phía đông bắc thành phố Kherson hiện do Nga kiểm soát. Tuần trước, quân đội Ukraine đã mở đợt phản công tại đây, nhưng bị chặn lại sau khi lực lượng Nga phá hủy một cây cầu quan trọng. Giới chức quân đội Ukraine cho biết việc thiếu pháo binh tầm xa yểm trợ khiến họ khó lòng vượt sông.

Đối với khẩu đội pháo của trung sĩ Pysanka, người duy nhất biết cách sử dụng thiết bị JIM LR là một binh sĩ từ đơn vị khác chuyển đến. Binh sĩ này đã quyết định dịch 104 trang hướng dẫn bằng tiếng Anh sang tiếng Ukraine.

Nhưng họ vẫn cần thời gian sử dụng thử để tìm ra các tổ hợp phím có chức năng gì, đồng thời tìm giải pháp cho việc thiếu giá ba chân gắn thiết bị và màn hình video.

“Nếu bạn đang nhắm tới mục tiêu ở khoảng cách xa mà cầm JIM LR bằng tay, thiết bị sẽ bị rung và dữ liệu truyền về không chính xác”, Pysanka nói. “Sẽ an toàn hơn nếu thiết bị được gắn trên giá ba chân và người điều khiển có thể làm việc trên màn hình”.

JIM LR, do công ty Safran của Pháp sản xuất, trông giống như một thiết bị kết hợp giữa kính thực tế ảo và ống nhòm truyền thống. Chúng cũng có thể được sử dụng cùng ứng dụng lập bản đồ trên một máy tính bảng mà quân đội Ukraine vẫn dùng để hỗ trợ trong các cuộc tấn công bằng pháo binh.

Với trọng lượng khoảng 2,7 kg, nó nhỏ hơn nhiều so với lựu pháo M777 155 mm nặng 4 tấn rưỡi do Mỹ cung cấp gần đây cho Ukraine và đã lên đường tới chiến tuyến ở miền đông.

Các sĩ quan Ukraine cho biết lựu pháo M777 rất cơ động và có tầm bắn xa, nhưng công tác huấn luyện, đào tạo đã trở thành điểm nghẽn trong quá trình triển khai chúng.

Lựu pháo M777 sử dụng hệ thống đo lường của Mỹ, nghĩa là việc sử dụng cờ lê hệ mét của Ukraine khi bảo dưỡng, sửa chữa chúng sẽ trở nên rất khó khăn và có nguy cơ làm hỏng thiết bị.

Theo thiếu tá Vadim Baranik, phó chỉ huy một đơn vị bảo trì, chỉ sau khi gửi pháo M777, Mỹ mới chuyển đến các hộp công cụ hỗ trợ vận hành, bảo dưỡng cho Ukraine. Nhưng các dụng cụ này rất dễ bị thất lạc hay phá hủy, dễ khiến pháo trở nên vô dụng do không được bảo dưỡng, tinh chỉnh đúng cách.

Thiết bị JIM LR cung cấp thông tin mục tiêu theo định dạng của khối NATO, buộc trung sĩ Pysanka phải chuyển đổi sang hệ tọa độ thời Liên Xô để sử dụng được với bản đồ tác chiến của Ukraine. Việc chuyển đổi này tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra sai số.

Pysanka hiện dồn sức vào việc học cách sử dụng JIM LR. Binh sĩ này đã gặp rất nhiều khó khăn, dù đơn vị của anh mới chỉ trang bị vài tên lửa chống tăng phương Tây, chưa có những khí tài hiện đại hơn.

“Chúng tôi không có những nguồn lực giống như miền đông”, thiếu tá Roman Kovalyov, phó chỉ huy đơn vị phụ trách khẩu đội của trung sĩ Pysanka, nói. “Những gì Ukraine được nhận, chúng tôi mới chỉ nhìn thấy trên TV. Nhưng chúng tôi tin rằng sớm muộn gì thì chúng cũng sẽ được chuyển tới đây”.