Việt Nam vận dụng UNCLOS ‘đúng đắn và tích cực’

Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) được xem như bản hiến pháp của biển và đại dương, quy định mọi thứ từ chủ quyền quốc gia, khai thác tài nguyên biển, đi lại, cho đến giải quyết tranh chấp trên biển.

Chia sẻ tại tọa đàm “Việt Nam – Đất nước nhìn từ biển” diễn ra ở Hà Nội sáng nay nhằm hướng tới kỷ niệm 40 năm ra đời UNCLOS và 10 năm Luật biển Việt Nam, Tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên trưởng Ban Biên giới Chính phủ, đánh giá Việt Nam đã “rất nhanh chóng và tích cực” trong quá trình tham gia UNCLOS.

Việt Nam bỏ phiếu tán thành UNCLOS ngày 30/4/1982 và là nước thứ 63 nộp văn bản phê chuẩn Công ước. “Việt Nam đã thực hiện Công ước ngay từ những ngày đầu và là một trong những quốc gia đầu tiên của Đông Nam Á tham gia”, Đại sứ Nguyễn Hồng Thao, thành viên Ủy ban Luật pháp Quốc tế của Liên Hợp Quốc, nói tại tọa đàm.

Ngay sau khi UNCLOS có hiệu lực vào năm 1994, Việt Nam và Thái Lan đã ký kết hiệp định phân định biển đầu tiên trong khu vực vào năm 1997. Việt Nam cũng là một trong những nước khởi xướng và chủ trì vận động thành lập Nhóm bạn bè UNCLOS, nhằm tăng cường hợp tác giữa các nước có chung mục tiêu.

Việt Nam “đã thực sự chủ động, tích cực áp dụng Công ước, cũng như có những đóng góp vào sự phát triển của luật biển quốc tế bằng thực tiễn của mình”, Đại sứ Thao nói.

Theo Tiến sĩ Trần Công Trục, không chỉ vận dụng UNCLOS một cách “đúng đắn và tích cực”, Việt Nam còn nhanh chóng nội luật hóa Công ước bằng việc đưa ra Luật biển Việt Nam năm 2012.

Trong quá trình tham gia UNCLOS, Việt Nam luôn thể hiện rõ tinh thần cầu thị, chuyên gia đánh giá. “Chúng ta sẽ đấu tranh bảo vệ cho những điều đúng đắn, nhưng cũng sẵn sàng điều chỉnh nếu thấy chưa phù hợp”, ông Trục cho hay.

Ông khẳng định chính tinh thần cầu thị này đã giúp Việt Nam thành công trên bàn đàm phán và giải quyết vấn đề trên biển giữa các nước láng giềng. “Giới học giả, luật sư quốc tế cho rằng những kết quả đàm phán, giải quyết phân định đó tạo thành tiền lệ có giá trị cho khu vực và quốc tế”, ông nói.

Theo Đại sứ Thao, nguyên tắc phân định Vịnh Bắc Bộ mà Việt Nam từng sử dụng đã được Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) áp dụng để phân xử trong vụ tranh chấp đảo Rắn giữa Ukraine và Romania năm 2009. Phán quyết của ICJ đã giúp chấm dứt tranh chấp biên giới trên biển kéo dài nhiều năm giữa hai nước.

Đại sứ cho biết Việt Nam có 11 tranh chấp trên biển và hiện đã giải quyết được 7. “Đây là tốc độ giải quyết tranh chấp được các chuyên gia nước ngoài đánh giá là cao nhất trong khu vực. Chúng ta hoàn toàn có thể tự hào rằng Việt Nam đã tiến ra biển một cách vững chắc và thành công”, ông nói.

Đánh giá về tầm quan trọng của UNCLOS, các chuyên gia cho rằng Công ước là cơ sở pháp lý mang lại sự ổn định, giúp chấm dứt những mâu thuẫn, tranh cãi và căng thẳng, thậm chí hỗn loạn từng tồn tại trong thời gian dài ở các vùng biển và đại dương trên thế giới.

“UNCLOS cung cấp một khung pháp lý toàn diện để quản trị các vấn đề liên quan tới đại dương”, giáo sư Carl Thayer, nhà nghiên cứu hàng đầu về UNCLOS thuộc Đại học New South Wales, Australia, nói.

Giáo sư Thayer cho biết điểm đặc biệt chỉ có ở UNCLOS là nó thiết lập một cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc cho hai bên viện dẫn Công ước để giải quyết vấn đề tranh cãi của họ. “UNCLOS là thỏa thuận trọn gói, có nghĩa khi đã ký vào Công ước, bạn không thể lựa chọn những phần muốn tham gia. Bạn phải tuân thủ tất cả các quy định”, ông nhấn mạnh.

Trong bối cảnh cộng đồng quốc tế đứng trước nhiều thách thức về biển và đại dương, Đại sứ Đặng Đình Quý, nguyên trưởng phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam tại LHQ, khẳng định cộng đồng quốc tế cần duy trì UNCLOS. “Muốn duy trì hòa bình, an ninh trên biển, phải áp dụng UNCLOS. Do đó, UNCLOS có vai trò ngày càng quan trọng”, ông Quý nói.