Thách thức của Nga với ‘thánh địa’ Crimea

Tàu chiến thuộc Hạm đội Biển Đen Nga liên tục tuần tra bờ biển Crimea, trong khi máy bay chiến đấu cất cánh từ căn cứ không quân gần đó, biến bán đảo thành một pháo đài kể từ năm 2014, thời điểm Nga sáp nhập Crimea vào lãnh thổ.

“Mỗi tấc đất ở đây đều thấm đẫm máu của người Nga, từ những cuộc chiến vào thế kỷ 19 đến Thế chiến II. Bởi vậy, đây là thánh địa đối với chúng ta, với nước Nga”, Tổng thống Vladimir Putin phát biểu hồi tháng 3 năm ngoái, nhân kỷ niệm ngày Crimea sáp nhập vào Nga.

Sau khi ông Putin phát động chiến dịch quân sự ngày 24/2, các mũi tiến công của Nga từ Crimea đã nhanh chóng kiểm soát tỉnh Kherson và nhiều khu vực khác ở miền nam Ukraine.

Trong những tháng đầu xung đột, Crimea dường như vẫn phát huy được vai trò là một pháo đài và bàn đạp để Nga triển khai lực lượng vào Ukraine. Ngay cả các hệ thống vũ khí tiên tiến nhất của Ukraine cũng không đủ tầm chạm tới các mục tiêu quân sự ở bán đảo, trong khi chiến đấu cơ của Kiev không thể xuyên thủng hệ thống phòng không Nga ở đây.

Nhưng trong vài tuần qua, các vụ nổ đã liên tục xuất hiện trên bán đảo. Ngày 31/7, Nga hủy sự kiện Ngày Hải quân tại thành phố cảng Sevastopol ở Crimea, sau một vụ tấn công bằng máy bay không người lái khiến 6 người bị thương.

Tuần trước, loạt vụ nổ tại sân bay quân sự Saky ở miền nam Crimea đã phá hủy phần lớn kho đạn của trung đoàn không quân 43 thuộc Hạm đội Biển Đen. Quan chức Ukraine nói rằng đặc nhiệm của họ và lực lượng du kích địa phương đã tiến hành vụ tấn công, trong khi Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đây là sự cố do sơ suất.

Ngày 16/8, các vụ nổ lớn làm rung chuyển một kho đạn Nga gần làng Mayskoye ở Crimea. Một quan chức cấp cao Ukraine nói rằng lực lượng tinh nhuệ của Ukraine đã luồn sâu vào phòng tuyến của Nga, gây ra các vụ nổ.

Cách vị trí vụ nổ khoảng 17 km, một trạm biến áp ở thị trấn Dzhankoi cũng bốc cháy.

Bộ Quốc phòng Nga cho biết các vụ tấn công là “hành động phá hoại”, thừa nhận xung đột ở Ukraine đang lan sang “lãnh thổ của Moskva”.

Trong vụ tấn công ngày 16/8, ít nhất hai dân thường bị thương, các đường dây điện, đường ray xe lửa và nhà cửa bị hư hại tại làng Mayskoye, theo quan chức Nga. Khoảng 3.000 người đã được sơ tán khỏi khu vực và người dân địa phương nói rằng chính quyền đã cảnh báo “mối đe dọa khủng bố cấp độ vàng”, kiểm tra những người ra vào công viên hoặc các tòa nhà công cộng.

Crimea là một địa điểm du lịch hấp dẫn với người Nga trong mùa hè. Nhưng sau vụ nổ ở sân bay quân sự Sky, có nhiều dấu hiệu cho thấy du khách và người dân trên bán đảo đang cảm thấy bất an. Hôm 15/8, 38.000 chiếc ôtô đã rời khỏi Crimea qua cây cầu Kerch dài gần 20 km nối bán đảo với lục địa Nga, theo hãng thông tấn TASS.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng dòng người rời Crimea đến Nga cho thấy họ hiểu bán đảo này “không phải là nơi dành cho mình”.

Các lãnh đạo Ukraine không công khai thừa nhận trách nhiệm về bất kỳ vụ nổ nào gần đây, duy trì chiến lược mơ hồ về các vụ tấn công phía sau tiền tuyến. Nhưng ông Zelensky và cố vấn Mykhailo Podolyak dường như ám chỉ về sự liên quan của Ukraine.

Trong khi cố vấn Podolyak cảnh báo người Nga về rủi ro từ “những vụ nổ” trên bán đảo Crimea, Tổng thống Zelensky ca ngợi những người đã giúp đỡ tình báo và lực lượng đặc nhiệm Ukraine, đồng thời khuyên thường dân ở Crimea tránh xa các cơ sở quân sự. “Nguyên nhân dẫn tới các vụ nổ có thể rất khác nhau”, ông nói, nhưng thêm rằng tất cả đều gây thiệt hại cho Nga.

CNN ngày 17/8 cho biết đã được một quan chức Ukraine chia sẻ báo cáo lưu hành nội bộ của chính phủ nước này, trong đó thừa nhận Kiev đứng sau ba vụ nổ ở Crimea trong tuần qua.

Báo cáo mô tả vụ nổ ở căn cứ không quân Saki là tổn thất với cơ sở hạ tầng quân sự của Nga ở Crimea và các cuộc tấn công sau đó là bằng chứng cho thấy khả năng quân sự của Ukraine khi nhắm tới bán đảo.

Pavel Luzin, nhà phân tích quân sự Nga, cho biết năng lực trên chiến trường của Moskva đang bị hạn chế vì những vụ tấn công liên tiếp nhắm vào Crimea, nơi được Moskva sử dụng như điểm tập kết lực lượng và đồ tiếp tế, đồng thời hỗ trợ hậu cần và yểm trợ hỏa lực trên không cho lực lượng đang kiểm soát Kherson và Zaporizhzhia.

“Quân đội Nga khó nắm thế chủ động vì không đủ nguồn lực. Crimea là con đường duy nhất để tiếp tế cho các tập đoàn quân tại Kherson và Zaporizhzhia”, ông nói.

Hồi tháng 4, Bộ Quốc phòng Nga cảnh báo sẽ trả đũa bất kỳ cuộc tấn công nào của Ukraine vào lãnh thổ Nga, bằng cách nhắm mục tiêu vào thủ đô Kiev.

Vào tháng 7, Dmitri Medvedev, phó chủ tịch hội đồng an ninh Nga, nói rằng nếu Ukraine tấn công Crimea, “ngày phán xét” sẽ xảy ra ở quốc gia này.

Sau loạt vụ nổ ngày 16/8, một số nhà bình luận ủng hộ Điện Kremlin đã kêu gọi quân đội Nga hiện thực hóa những cảnh báo trước đây. Andrei Klishas, nhà lập pháp cấp cao trong đảng Nước Nga thống nhất, viết trên mạng xã hội rằng “các cuộc tấn công trả đũa của Nga phải thật sự thuyết phục”.

“Đây là hành động nhằm bảo vệ chủ quyền của chúng ta”, ông cho hay.

Nhưng trong bài phát biểu trực tuyến ngày 16/8 tại hội nghị an ninh ở Moskva vài giờ sau loạt vụ nổ, ông Putin không đề cập tới vụ tấn công. Ông cho biết Nga đã chuẩn bị cho cuộc chiến kéo dài, lặp lại tuyên bố rằng Ukraine nếu trở thành đồng minh với phương Tây sẽ trở thành mối đe dọa hiện hữu với Moskva. Ông thêm rằng phương Tây đã sử dụng người Ukraine “làm bia đỡ đạn” trong cuộc xung đột.

“Tình hình ở Ukraine cho thấy Mỹ đang cố kéo dài xung đột này”, ông nói.

Với rất ít bước tiến đạt được trên chiến trường Donbass tháng trước, Nga đang củng cố kiểm soát đối với các vùng lãnh thổ đã giành được, theo giới phân tích phương Tây. Chính quyền do Nga thành lập tại các vùng kiểm soát đã cấp hộ chiếu Nga, thay thế tiền tệ bằng đồng ruble và kết nối Internet vào các máy chủ ở Nga.

Nhưng hai vụ nổ ngày 16/8 ở thành phố Melitopol mà Nga kiểm soát đã phá hủy hai trạm truyền hình phát sóng chương trình ủng hộ Điện Kremlin, theo cựu thị trưởng thành phố Ivan Federov. Ông này cho rằng các vụ nổ sẽ khiến nỗ lực kiểm soát lãnh thổ của Nga trở nên phức tạp hơn.

Kho đạn ở làng Mayskoye vẫn tiếp tục kích nổ ngày 17/8, như một dấu hiệu cho thấy mức độ dễ tổn thương của Crimea. Giới quan sát cho rằng những vụ tấn công như vậy nhiều khả năng sẽ mở ra một mặt trận mới làm leo thang đáng kể chiến sự và có thể khiến lực lượng Nga bị kéo căng hơn nữa.

“Các chỉ huy quân sự Nga sẽ ngày càng lo ngại về tình hình an ninh xấu đi ở Crimea, vốn đóng vai trò như căn cứ hậu phương của họ”, tình báo Anh ngày 17/8 nhận định trong báo cáo tình hình chiến trường Ukraine.